Ο ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ ΣΤΗΝ ΕΦΕΣΟ ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΕΠΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Ο ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ ΣΤΗΝ ΕΦΕΣΟ,
ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΕΠΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ.
ΚΑΤΕΣΤΡΑΦΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΑ ΤΟ 401 μ.Χ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΚ ΣΥΡΙΑΣ ΚΑΤΑΓΟΜΕΝΟ ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΝ ΑΝΤΙΟΧΕΑ, ΠΟΥ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΓΝΩΣΤΟΣ ΚΑΙ ΩΣ……ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ.

Γύρω στον 8ο π.Χ. αιώνα, η Έφεσος έγινε το οικονομικό κέντρο της Μικράς Ασίας και απέκτησε μυθικά πλούτη . Ήταν η μεγαλύτερη πόλη της Ιωνίας και πάντα βρισκόταν σε καλές σχέσεις με τις χώρες της Ανατολής, γιατί από το λιμάνι της εξαρτιόταν το διαμετακομιστικό τους εμπόριο. Η πόλη της Εφέσου ήταν αφιερωμένη στην θεά Άρτεμη. Η πόλη είχε στην αρχή ένα μικρό ναό, που αργότερα καταστράφηκε, για να κτιστεί το μεγαλόπρεπο Αρτεμίσιο, που είναι ο γνωστός και ως ναός της Εφεσίας Αρτέμιδος ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου. Η κατασκευή του άρχισε από τον βασιλιά της Λυδίας Κροίσο και αποπερατώθηκε μετά από 120 χρόνια και ήταν το μεγαλύτερο οικοδόμημα της Ιωνίας. Το ιερό της Άρτεμης υπηρετούσαν ιερείς και ιέρειες παρθένοι, που ονομάζονταν Μεγάβυζοι. Ο ναός ήταν ιωνικού ρυθμού και σχεδιάστηκε από τον Έλληνα αρχιτέκτονα Χερσίφρονα, ήταν ορθογώνιος, παρόμοιος με τους ναούς της εποχής του. Σε αντίθεση όμως με τους άλλους ναούς το Αρτεμίσιο ήταν κατασκευασμένος εξ ολοκλήρου από μάρμαρο. Σκαλοπάτια μαρμάρινα περιέβαλαν τη βάση του ναού και οδηγούσαν σε μια υψηλότερη βαθμίδα, η πρόσοψη του ναού ήταν διακοσμημένη και «έβλεπε» σε ένα ευρύχωρο προαύλιο. Δεν φημιζόταν μόνο ως ο ωραιότερος ναός του ελληνικού κόσμου, αλλά ήταν επίσης ένας από τους μεγα¬λύτερους, ναούς της κλασικής αρχαιότητας. Ο ναός είχε μήκος 133 μέτρα και πλάτος 73 μέτρα ήταν πάνω από διπλάσιος σε μέγεθος από τον Παρθενώνα της Αθήνας (Ο Παρθενώνας είναι 69,54 μέτρα μήκος και 30,87 μέτρα πλάτος) Οι κίονες του ήταν 20 μέτρα ύψος Ιωνικού ρυθμού με κυκλικές πλευρές. Υπήρχαν συνολικά 127 κίονες, σε ορθογώνια ευθυγράμμιση πάνω σε όλη τη βάση.

Στον ναό υπήρχαν αρκετά έργα τέχνης μεταξύ των οποίων τέσσερα χάλκινα αγάλματα που απεικόνιζαν Αμαζόνες. Ο ναός βρισκόταν μέσα σ’ ένα ιερό περίβολο στην ελώδη πεδιάδα έξω από την πόλη της Εφέσου, πρωτεύ¬ουσας κατά τη ρωμαϊκή εποχή, της επαρχίας της Ασίας. Κάθε χρόνο, στο γενέθλια της Αρτέμιδος, μια πομπή ξεκινούσε από την πόλη για να καταλήξει στο ναό. Προορισμός της ήταν να τιμηθεί το μεγάλο λατρευτικό άγαλμα που δέσποζε στο άδυτο. Το τιμώμενο άγαλμα της πολιούχου θεάς Αρτέμιδος είχε πολλούς μαστούς γιατί συμβόλιζε την γονιμότητα. Από τα αρχαία αντίγραφα που βρέθηκαν στα ερείπια της Εφέσου εμφα¬νίζουν μια θεότητα πολύ διαφορετική από την Αρτέμιδα της Ελληνικής μυθολογίας – την παρθένο κυνηγό με το τόξο και τα κυνηγετικά σκυλιά της. Η θεά αυτή ήταν ένα ξενοπρεπές είδωλο, με το κάτω μέρος του σταθερό σαν κίονα και τυλιγμένο από τα ποδιά μέχρι τη μέση με ρούχα στολισμένα με μέλισσες (η μέλισσα ήταν το σύμβολο της Εφέσου). Πάνω από τη μέση της κρέμονταν σε σειρές στρογγυλεμένα εξογκώματα – 20 έως και 30 συνολικά – τα οποία κάνεις δεν έχει μπορέσει να εξηγήσει. Μπορεί να είναι μαστοί, μπορεί να είναι ακόμα και όρχεις ταύρου. Για την διακόσμηση του ναού εργάστηκαν οι μεγαλύτεροι καλλιτέχνες της εποχής (Φειδίας, Πραξιτέλης, Μύρων, Πολύκλειτος, Κρησίλας, Φραδμώνας, Απελλής, Ευφράνωρ.) Στον εξωτερικό χώρο που περιέβαλε τον ναό τελούταν εμποροπανήγυρη και αγορά πώλησης και ανταλλαγής προϊόντων.
Το ιερό επί αιώνες το επισκέπτονταν έμποροι και προσκυνητές και προσέφεραν στην θεά πλούσια αφιερώματα. Ο Αντίπατρος ο Σιδώνιος, αυτός που επέλεξε και όρισε τον αριθμό των επτά θαυμάτων του αρχαίου κόσμου, αναφέρει ότι: το μεγαλείο του ναού της Αρτέμιδος υπερέβαλλε όλα τα υπόλοιπα μνημεία – εκτός από τον Όλυμπο, ο ήλιος δεν φαινόταν πουθενά αλλού τόσο μεγαλοπρεπής όσο στο Αρτεμίσιο. Την νύχτα της 21ης Ιουλίου 356 π.Χ., ο ναός καταστράφηκε από πυρκαγιά που έβαλε ο παρανοϊκός Ηρόστρατος από την Έφεσο γιατί ήθελε να απαθανατιστεί το όνομά του στην ιστορία. Κατά την παράδοση, τη νύχτα εκείνη γεννήθηκε ο Μέγας Αλέξανδρος. Ο ιστορικός Πλούταρχος (50-120 μ.Χ) έγραψε αργότερα ότι η θεά Άρτεμη ήταν «πάρα πολύ απασχολημένη με τη γέννηση του Αλεξάνδρου, και δεν μπορούσε να πάει στην Έφεσο να προστατεύσει τον ναό της». Ο ναός ξαναοικοδομήθηκε από τον Μέγα Αλέξανδρο αλλά καταστράφηκε πάλι από τους Γότθους το 262 μ.Χ. Οι Εφέσιοι όμως με τη βοήθεια των πόλεων της Μικράς Ασίας οικοδόμησαν νέο μεγαλοπρεπέστατο ναό. Όταν κατά τον 1ο αιώνα μ.Χ., ο Απόστολος Παύλος επισκέφτηκε την Έφεσο για να κηρύξει το χριστιανισμό, ήρθε αντιμέτωπος με τους κατοίκους της πόλης οι οποίοι παρέμειναν πιστοί στην λατρεία της Αρτέμιδος.

Μετά την επικράτηση …..της θρησκείας της αγάπης το 401 μ.Χ. ο εκ Συρίας καταγόμενος ανθέλληνας Ιωάννης ο Αντιοχεύς που είναι γνωστός και ως «Χρυσόστομος» Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως ανακοίνωσε πως δεν θα ανεχόταν πλέον αυτό το σύμβολο των θεών των Ελλήνων. Συγκέντρωσε λοιπόν με έρανο από πλούσιες φανατικές Χριστιανές χρήματα με τα οποία πλήρωσε εργάτες, και με την συμμετοχή ροπαλοφόρων μοναχών και όχλο φανατισμένων Χριστιανών διέταξε την πυρπόληση και την εκ θεμελίων καταστροφή του ναού του Αρτεμισίου ενός από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου Τα έργα τέχνης και τα μάρμαρά του ναού μεταφέρθηκαν στην Θεσσαλονίκη και την Κωνσταντινούπολη και έγιναν οικοδομικά υλικά σε διάφορα χριστιανικά μνημεία. « O Θεοδώρητος 393-457 μ.Χ εκκλησιαστικός συγγραφέας και χριστιανός επίσκοπος αναφέρει: «ασκητάς πυρπολούμενους από ζήλον θεού συνέλεξε και κατά των ειδωλικών έπεμψε ιερών. (δηλ. μάζεψε βάρβαρους φανατισμένους και ευνουχισμένους χριστιανούς καλόγερους και κατάστρεψαν το θαυμάσιο έργο τέχνης.) Ενα αιώνα αργότερα, Επάνω στα ερείπια του Αρτεμισίου κτίστηκε μιας βυζαντινής βασιλικής αφιερωμένη στην Παναγίας που υπάρχει και σήμερα

Αργότερα, η πόλη της Εφέσου εγκαταλείφθηκε και μόνο προς τα τέλη του 19ου αιώνα άρχισαν οι ανασκαφές Σήμερα δεν απομένουν παρά μόνο ερείπια της αρχαίας πόλης και ένα αναστηλωμένο κιονόκρανο από το Αρτεμίσιο.

Ενδυμίων Γεώργιος Κοσμόπουλος

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
1) Ο ναός της Εφεσίας Αρτέμιδος. Ο μεγαλύτερος ναός του Ελληνικού κόσμου. 2) Το άγαλμα της Εφεσίας Αρτέμιδας 3) Ο Σύριος ανθέλληνας Ιωάννης ο Αντιοχεύς που είναι γνωστός και ως ….. άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος 4)Ένα αναστηλωμένο κιονόκρανο, ότι απέμεινε από το Αρτεμίσιο που υπήρξε ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου