Τελικά δεν πατάσσουν την φοροδιαφυγή οι τραπεζικές συναλλαγές με pos;
Το οικονομικό θέμα των ημερών δεν είναι η ακρίβεια, ούτε η εκτροπή του εισαγωγικού μας εμπορίου από το Σουέζ, ούτε οι προκλήσεις από τη συνεχιζόμενη απο-παγκοσμιοποίηση, αλλά η λεγόμενη “σύνδεση των POS με τις ταμειακές μηχανές”, έτσι ώστε να καταστεί αδύνατη η πληρωμή με κάρτα μέσω POS, χωρίς να έχει εκδοθεί παραστατικό λιανικής πώλησης.
Η αλλαγή αυτή είναι μεγαλύτερη από ό,τι εκ πρώτης όψεως δείχνει. Όταν η συναλλασσόμενη επιχείρηση θα εισάγει ποσό προς πληρωμή, το POS θα πρέπει προηγουμένως να λάβει εντολή από τον μηχανισμό έκδοσης παραστατικών, για να δεχθεί την πληρωμή. Έτσι θα είναι αδύνατον να γίνουν πληρωμές με κάρτα χωρίς να έχει εκδοθεί προηγουμένως παραστατικό.
Αυτό μοιάζει εκ πρώτης όψεως απλό τεχνικά, όμως δεν είναι, κυρίως διότι η πληρωμή μέσω του POS και η έκδοση του παραστατικού είναι δύο διαδικασίες καταρχήν άσχετες μεταξύ τους. Επειδή είναι άσχετες, οι υφιστάμενες συσκευές POS δεν το υποστηρίζουν. Αυτός είναι και ο λόγος που η διεργασία “σύνδεσης των POS με τις ταμειακές” καθυστέρησε μέχρι σήμερα με τελευταία παράταση την 29η Φεβρουαρίου 2024: Τεχνικά δεν ήταν δυνατόν να γίνει με τις υφιστάμενες υποδομές πληρωμών.
Έπρεπε λοιπόν να επιλυθεί πλήθος προβλημάτων, χαρακτηριστικά εκ των οποίων είναι τα εξής:
α) Να αναπτυχθεί κατάλληλο λογισμικό για κάθε συσκευή POS που ήθελε να παραμείνει αποδεκτή. Αυτό έπρεπε να γίνει περίπου από το μηδέν, καθώς πρόκειται για νεοελληνική πατέντα.
β) Να αναβαθμιστούν τα υφιστάμενα POS με το νέο λογισμικό.
γ) Να συνδεθούν τα POS με τους υπάρχοντες Φορολογικούς Ηλεκτρονικούς Μηχανισμούς (ΦΗΜ), δηλαδή ταμειακές μηχανές και εμπορικά λογιστικά προγράμματα (ERP).
δ) Τα δεδομένα αυτά να διαβιβάζονται αυτόματα στα MyDATA, δηλαδή στα ηλεκτρονικά βιβλία που οι επιχειρήσεις τηρούν από 1-1-2022.
ε) Να διαβιβάζονται μόνον “σημασμένα” παραστατικά (σήμερα σημαίνονται με μηχανισμούς γνωστούς με το ακρωνύμιο “ΕΑΦΔΣΣ” – “Ειδικές Ασφαλείς Φορολογικές Διατάξεις Σήμανσης Στοιχείων”).
Ούτε τα MyDATA, ούτε οι Φορολογικοί Ηλεκτρονικοί Μηχανισμοί, αλλά ούτε και τα ΕΑΦΔΣΣ μπορούσαν να κάνουν τα παραπάνω.
Ξεκίνησε λοιπόν αγώνας δρόμου αναβάθμισης, για MyDATA, ΦΗΜ και ΕΑΦΔΣΣ. Ξεχνούμε ΦΗΜ και ΕΑΦΔΣΣ, στο μέλλον θα έχουμε μόνον “ΦΗΜΑΣ”, ήτοι “Φορολογικούς Ηλεκτρονικούς Μηχανισμούς Άθροισης και Σύνοψης”. Στην εστίαση θα έχουμε διαφορετικά ΦΗΜΑΣ (“ΦΗΜΑΣ εστιατορίου”), που θα καταγράφουν (και θα διαβιβάζουν σε πραγματικό χρόνο) παραγγελίες προς σερβιτόρους.
Η επιζητούμενη λοιπόν “σύνδεση των POS με τις ταμειακές” προϋποθέτει αλλαγή ΟΛΩΝ των τεχνικών υποδομών και των διαδικασιών με τις οποίες καταγράφονται σήμερα συναλλαγές λιανικής των επιχειρήσεων. Πρόκειται για τιτάνιο έργο, που προϋποθέτει σωστή προετοιμασία, όχι μόνον για να επιτύχει καθαυτό, αλλά κυρίως για να μην ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΕΙ το όλο σύστημα από την εκ βάθρων αλλαγή του. Ενώ σε ένα τέτοιο project λογιστικής, πληροφορικής και νομικής επιστήμης θα ανέμενε κανείς σε βάθος μελέτη, δοκιμές, εκδόσεις Alpha και Beta των συστημάτων, τέθηκε ως ασφυκτική προθεσμία σύνδεσης των POS με τις ταμειακές η 29η Φεβρουαρίου 2024. Στην εκπνοή σχεδόν της παραπάνω προθεσμίας, συμβαίνουν τα εξής:
– Τα MyDATA αναβαθμίστηκαν μόλις στις 20 Φεβρουαρίου – 9 ημέρες πριν την προθεσμία.
– Με το νέο σύστημα, δεν είναι δυνατόν να πληρώσεις με POS και να εκδοθεί αυτόματα τιμολόγιο, αντί για απόδειξη λιανικής. Αναγκαστικά θα εκδίδεται απόδειξη, θα ακυρώνεται και μετά θα εκδίδεται τιμολόγιο.
– Αν ο πελάτης θέλει να πληρώσει εν μέρει με μετρητά και εν μέρει με κάρτα (διότι π.χ. δεν έχει όλο το ποσό με τον έναν από τους δύο τρόπους πληρωμής), λύση μέχρι στιγμής δεν υπάρχει καμία.
– “ΦΗΜΑΣ” προς το παρόν δεν υπάρχουν στην αγορά, οπότε η εισαγωγή τους θα γίνει αργότερα. Πιθανολογείται νέα ασφυκτική προθεσμία για την εισαγωγή τους.
– Τα νέα POS θα είναι αδύνατον να συνδέονται ταυτόχρονα και με ταμειακή και με ERP (εμπορικά λογιστικά προγράμματα) – άρα θα χρειαστούν περισσότερα του ενός POS.
– Μια που η σύνδεση των POS με τα ERP είναι διαφορετικό πράγμα από τη σύνδεση με τις ταμειακές, δεν θα γίνει ταυτόχρονα. Η προθεσμία της 29ης Φεβρουαρίου δεν αφορά λοιπόν σύνδεση των POS με τα ERP, που θα υλοποιηθεί αργότερα.
– Μέσα σε όλα αυτά η ΑΑΔΕ θέλει να επιβάλει και το ηλεκτρονικό δελτίο αποστολής, που εμφανίζει άλλα σοβαρά προβλήματα.
Καθώς λοιπόν ήταν προφανώς αδύνατον να γίνουν όλα αυτά στις 29 Φεβρουαρίου, θα γίνει “μόνον” σύνδεση των POS με τις ταμειακές μηχανές, αν και ίσως ούτε αυτή μπορεί να γίνει μέχρι τις 29 Φεβρουαρίου.
Εδώ θα αναρωτηθεί κανείς: Για ποιο λόγο λοιπόν δεν δίδεται κι άλλη παράταση, αφού είναι σύνηθες να δίδονται παρατάσεις; Πόσο μάλλον όταν το ζήτημα της σύνδεσης των POS με τις ταμειακές δεν είναι θέμα ζωής ή θανάτου για την οικονομία και τη φορολογική διοίκηση – τα φορολογικά έσοδα “πετάνε” έτσι κι αλλιώς.
Το “γιατί” το αποκάλυψε ο υφυπουργός κ. Χάρης Θεοχάρης ενώπιον της Ολομέλειας των Προέδρων της ΠΟΦΕΕ, κατά το Δελτίο Τύπου της οποίας ο κ. Θεοχάρης ανέφερε τα ακόλουθα:
“Για τη διασύνδεση ταμειακών-POS αναγνώρισε τη δυσκολία του εγχειρήματος και το ελάχιστο χρονικό διάστημα που απομένει, τόνισε όμως ότι η Χώρα κινδυνεύει να απωλέσει σημαντικά κονδύλια από την ΕΕ, εάν δεν υπάρξει ολοκλήρωση εντός του οριζόμενου χρονοδιαγράμματος.”.
Για να διασφαλίσουμε λοιπόν κονδύλια από την Ε.Ε. επιλέξαμε να επιδείξουμε υλοποίηση μιας μεταρρύθμισης, που κινδυνεύει να τινάξει την οικονομία στον αέρα, χωρίς ακόμη να γνωρίζουμε τις δυσκολίες που θα προκαλέσει στη συνέχεια.
Άραγε για τα επόμενα βήματα (σύνδεση POS με ERP, αντικατάσταση – αναβάθμιση ΦΗΜ και ΕΑΦΔΣΣ με “ΦΗΜΑΣ”, ηλεκτρονικό δελτίο αποστολής και ποιος ξέρει τι άλλο ακόμη) θα έχουμε αντίστοιχα ασφυκτικές προθεσμίες, διαφορετικά “θα χάσουμε κονδύλια”;
Και έστω ότι πήραμε τα κονδύλια, που θα πάρουμε αν προλάβουμε την 29η Φεβρουαρίου: Θα χρηματοδοτήσουμε με αυτά έργα αντίστοιχα μη χρήσιμα για την οικονομία και το κράτος, όπως αυτά που πρέπει να υλοποιήσουμε έως τις 29 Φεβρουαρίου;
Διότι εδώ ανακύπτει το κυριότερο ερώτημα, που τέθηκε ως τίτλος του άρθρου: Τα POS επιβλήθηκαν στις συναλλαγές το 2017 (ΣΥΡΙΖΑ) με δικαιολογητικό λόγο ότι η γενίκευση των τραπεζικών συναλλαγών θα “πατάξει τη φοροδιαφυγή”. Αν πρέπει οπωσδήποτε να συνδεθούν τα POS με την έκδοση παραστατικών και ηλεκτρονικά βιβλία (κάτι που δεν έχει γίνει πουθενά αλλού στον πλανήτη) αυτό άραγε σημαίνει ότι δεν μπορούν τα POS και οι τραπεζικές συναλλαγές από μόνες να “πατάξουν” τη φοροδιαφυγή;
Προφανώς! Όσο ο καταναλωτής μπορεί να πληρώσει με μετρητά, παρακάμπτει POS, ΕΑΦΔΣΣ, ΦΗΜΑΣ, MyDATA και ό,τι άλλο σκεφτεί η (σημαντικά ενισχυμένη από την τεχνολογία) γραφειοκρατική νοημοσύνη των εφοριακών μας, στην επιδίωξη της διοικητικής τους φαντασίωσης για ασφυκτική παρακολούθηση των συναλλαγών σε πραγματικό χρόνο.
Προσπαθώντας μάλιστα να υλοποιήσουν τη γραφειοκρατική τους αυτή φαντασίωση, οι εφοριακοί ίσως πετύχουν τελικά το αντίθετο: Να γίνει τόσο δύσκολο να πληρώσεις με κάρτα ή με άλλο τραπεζικό μέσο, που οι συναλλασσόμενοι να έχουν, πέρα από το ήδη ισχυρό κίνητρο της μείωσης της τιμής κατά τον ΦΠΑ, το αντικίνητρο της περιπλοκότητας μιας όλο και δυσκολότερης διαδικασίας πληρωμής με κάρτα.
Ο γραφειοκρατικός έλεγχος της οικονομίας λοιπόν όχι μόνον δεν επιφέρει “πάταξη” της φοροδιαφυγής, αλλά υπονομεύει κι άλλο τη φορολογική συνείδηση.
Υπαίτια για αυτό δεν θα είναι τα μετρητά, που φαίνεται ότι θα συνεχίσουν να υπάρχουν όσο θα είμαστε στο ευρώ: Ο λόγος που ούτε τα POS δεν διασφάλισαν επαρκή φορολογική καταγραφή των συναλλαγών, είναι ότι το φορολογικό μας κράτος ήταν και είναι υπερβολικά τεμπέλικο και ανέντιμο απέναντι στον πολίτη για να κάνει το καθήκον του: Να διενεργεί ορθούς ελέγχους.
Το χειρότερο λοιπόν δεν είναι ότι η οικονομία έχει μπροστά της πολλές ακόμη “29 Φεβρουαρίου 2024”. Το χειρότερο είναι ότι, ακόμη κι αν υλοποιηθούν όσα φαντασιώνεται η ΑΑΔΕ για την ηλεκτρονική γραφειοκρατικοποίηση της οικονομίας και καταργηθούν ακόμη και τα μετρητά, ούτε τότε θα ελέγχεται ορθά η τήρηση των φορολογικών υποχρεώσεων: Ένα κράτος που ανεπίσημα παραδέχεται ότι ένα στα δέκα πρατήρια καυσίμων διενεργεί ανεμπόδιστα λαθρεμπορία, ελεγχόμενο από τη Greek mafia, υπάρχει ποτέ περίπτωση να ελέγξει ορθά τη φοροδιαφυγή; Διότι και στην εποχή των μετρητών μπορούσε να ελέγξει αποτελεσματικά (όπως ήλεγχε όλη η πολιτισμένη ανθρωπότητα) και στην εποχή των τραπεζικών συναλλαγών.
Δεν ΘΕΛΕΙ όμως το κράτος μας να ελέγξει ορθά. Περιορίζεται λοιπόν σε διαρκώς ασφυκτικότερη αστυνόμευση των συναλλαγών, προσποιούμενο ότι έτσι “πατάσσει τη φοροδιαφυγή”.
Ας ελπίσουμε να μην φθάσουμε σε σημείο που η αστυνόμευση αυτή της οικονομίας θα προκαλέσει κατάρρευση, καθώς οι λογιστές αδυνατούν να ανταπεξέλθουν σε διαρκώς διογκούμενες απαιτήσεις. Και ότι κράτος και κοινωνία θα κατανοήσουν το προκαλούμενο αδιέξοδο, χωρίς να το έχει αναδείξει προηγουμένως η πραγματικότητα.
* Ο Γεώργιος Ι. Μάτσος είναι Δ.Ν., Δικηγόρος
