Απόδειξη γενοκτονίας η οικονομική κρίση με αύξηση των αυτόχειρων στην Βόρεια Ελλάδα

Απόδειξη γενοκτονίας η οικονομική κρίση με αύξηση των αυτόχειρων στην Βόρεια Ελλάδα

περδιπλασιάστηκαν τα περιστατικά αυτοχειριών την πρώτη πενταετία της οικονομικής κρίσης (2010-2014), σε σχέση με την προηγούμενη πενταετία (2005- 2009), στη Βόρεια Ελλάδα.

Ρεπορτάζ Βασίλης Παπαναστασούλης

Αυτό προκύπτει από τα στοιχεία της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Θεσσαλονίκη, που περιλαμβάνονται σε διπλωματική εργασία μεταπτυχιακής φοιτήτριας του τμήματος Ψυχολογίας του ΑΠΘ, με τίτλο «Καταγραφή των Αυτοκτονιών στο Βορειοελλαδικό Χώρο τα Έτη 2005-2014».

Από το 2005 έως το 2009 (στα τέλη αυτής της χρονιάς ξεκίνησε η ελληνική κρίση χρέους) πραγματοποιήθηκαν συνολικά 177 αυτοκτονίες ενώ το χρονικό διάστημα 2010- 2014 ανήλθαν στις 364, καταγράφοντας αύξηση 105,6%. Αντίστοιχα, τις δύο πενταετίες οι αυτοκτονίες ήταν συνολικά 136 έναντί 284 για τους άνδρες (αύξηση κατά 108,8%)  και συνολικά 41 έναντι 80 για τις γυναίκες (αύξηση κατά 95,1%).

Δεν έχουμε  καταγεγραμμένη γενεσιουργό αιτία αλλά δεν υπάρχει και το υπόβαθρο για να στηριχθούμε σε κάποιου είδους ψυχολογική επιβάρυνση, πέρα από τα προσωπικά στοιχεία του καθενός αυτόχειρα ο οποίος μπορεί να επηρεάστηκε από πολλούς παράγοντες. Οι κοινός παρονομαστής όμως είναι ένας: Η οικονομική κρίση!  Από την έρευνα προέκυψε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των ατόμων που αυτοκτόνησαν δεν ήταν διαγνωσμένοι με κάποια ψυχική ή σωματική πάθηση και δεν λάμβαναν φαρμακευτική αγωγή.

Η διπλωματική εργασία της ψυχολόγου Αναστασίας Πλουσίου, ολοκληρώθηκε τον Μάρτιο του 2023, στο πλαίσιο του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών, Γνωστική Ψυχολογία και Εφαρμογές, υπό την επίβλεψη του γιατρού Δοξάκη Ανεστάκη- υπεύθυνου παθολογοανατόμου, του Εργαστηρίου Παθολογικής Ανατομικής της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Θεσσαλονίκης και επισκέπτη επίκουρου καθηγητή Ιατρικής του πανεπιστημίου Κύπρου.

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε υπό την καθοδήγηση της προϊσταμένης της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Θεσσαλονίκης, ιατροδικαστού  Ελένης Ζαγγελίδου η οποία πρότεινε προς επιστημονική διερεύνηση το θέμα της Αυτοχειρίας. Τα στοιχεία προέρχονται από τα αρχεία του συνόλου των ιατροδικαστικών εκθέσεων της ίδια υπηρεσίας.

Άνδρες οι 8 στους 10 αυτόχειρες

Αφορά σε ένα δείγμα πληθυσμού 531 ατόμων, 420 ανδρών και  111 γυναικών αυτοχείρων (371 ημεδαπών ανδρών και 94 γυναικών – 49 αλλοδαπών ανδρών και  17 γυναικών). Περιλαμβάνονται όλες οι αυτοκτονίες που έλαβαν χώρα στον βορειοελλαδικό χώρο κατά τα έτη 2005 – 2014 ενώ από το γράφημα για τις αυτοχειρίες ανά φύλλο παρατηρούμε ότι το ποσοστό των ανδρών ανέρχεται σε 79,1% και των γυναικών σε 20,9%.

Αναλυτικότερα, όπως φαίνεται στον πίνακα  και στο γράφημα για τις αυτοχειρίες ανά έτος,  οι άντρες παρουσιάζουν σταθερά υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονικότητας συγκριτικά με τις γυναίκες. Επίσης, φαίνεται ότι οι γενικοί δείκτες αυτοχειρίας αυξάνονται με το πέρασμα των χρόνων. Οι μέγιστες τιμές σημειώνονται το έτος 2012, με συνολικό αριθμό αυτοχείρων 91 άτομα, 74 άντρες και 17 γυναίκες. Οι ελάχιστες τιμές παρατηρούνται το έτος 2009, με συνολικό αριθμό αυτοχείρων 31 άτομα, 27 άντρες και 4 γυναίκες.

Οι ηλικίες άνω των 61 ετών έχουν το μεγαλύτερο αριθμό αυτοχείρων. Στη συγκεκριμένη πληθυσμιακή ομάδα καταγράφονται τα μεγαλύτερα ποσοστά, με συνολικά 199 αυτόχειρες (37,4%) από τους οποίους οι 159 είναι άνδρες (37,86%) και οι 40 γυναίκες (36,04%).

Αυτοχειρία και υπηκοότητα: Στο συνολικό δείγμα των 531 ατόμων,  465 αυτόχειρες ήταν Έλληνες και  66 αλλοδαποί. Αναλυτικά: 371 ημεδαποί άνδρες (69,8%) και 94 γυναίκες (17,7%).  49 αλλοδαποί άνδρες (9,2%) και 17 γυναίκες (3,2%).

Ώρα, ημέρα και μήνας

Το χρονικό διάστημα που παρουσιάζει τους μεγαλύτερους δείκτες αυτοκτονικότητας και για τους άντρες και για τις γυναίκες είναι οι ώρες 06.01- 12.00 ενώ οι μικρότεροι δείκτες καταγράφονται το χρονικό διάστημα 00.01- 06.00. Αντίστοιχα, το πρώτο εξάωρο  αυτοκτόνησαν 162 άντρες (38,5%) και 36 γυναίκες (32,4%) και το δεύτερο 46 άντρες (10,9%) και 15 γυναίκες (13,5%). Στα συμπεράσματα της διπλωματικής εργασίας αναγράφεται: «Παρατηρούμε ότι το πρωί και κατά τον προγραμματισμό των ημερησίων δραστηριοτήτων του, το άτομο τείνει να αποφασίζει να διαπράξει αυτοχειρία. Αυτό μπορεί να οφείλεται στην ρύθμιση του κιρκάδιου ρυθμού ή στα στρεσογόνα συναισθήματα που βιώνει το άτομο κατά των προγραμματισμό των δραστηριοτήτων της ημέρας και γενικότερα σε βιολογικούς παράγοντες. Αντίθετα, όσο περνούν οι ώρες της μέρας, ο κίνδυνος διάπραξης αυτοχειρίας φαίνεται να καταγράφει φθίνουσα πορεία».

Τα ποσοστά που καταγράφονται για τους άντρες αναφορικά με την επιλογή της ημέρας της εβδομάδας, για τη διάπραξη της αυτοκτονίας, παρουσιάζονται ως μέγιστα για τη Δευτέρα, με 67 άτομα (15,9%) και ελάχιστα την ημέρα Πέμπτη, με 49 άτομα (11,6%). Στις γυναίκες τα μεγαλύτερα ποσοστά καταγράφονται την ημέρα Σάββατο,  με 23 άτομα (20,7%) και τα ελάχιστα την ημέρα Τετάρτη, με 11 άτομα (9,9%).

Ο μήνας του έτους με τις περισσότερες αυτοκτονίες για τους άντρες είναι ο Ιούνιος με 49 αυτοχειρίες (11,6%), ενώ οι λιγότερες αυτοχειρίες, για τους άντρες καταγράφονται το μήνα Φεβρουάριο, με 25 αυτοκτονίες (5,9%). Ομοίως και για τις γυναίκες ο μήνας με τα μεγαλύτερα ποσοστά είναι ο Ιούνιος, με 13 αυτοκτονίες (11,7%), αλλά με τα μικρότερα ποσοστά αυτοκτονικότητας είναι ο μήνας Οκτώβριος, με 4 αυτοχειρίες (3,6%).

Στη Θεσσαλονίκη το 38% των αυτοκτονιών

Οι περισσότερες αυτοχειρίες καταγράφονται στον νομό Θεσσαλονίκης, με 203 άτομα (38,2%) και αμέσως μετά στον νομό Ημαθίας, με 81 άτομα  (15,2%). Τα χαμηλότερα ποσοστά παρουσιάζουν οι νομοί Γρεβενών και Ξάνθης με 1 άτομο έκαστος (0,19%), στο σύνολο μιας δεκαετίας καταγραφής αυτοχειριών.

Στα συμπεράσματα, μεταξύ άλλων, αναγράφεται ότι: Στις πολυπληθείς πόλεις, με έντονη βιομηχανική δραστηριότητα, χαλαρούς κοινωνικούς δεσμούς και ηθικούς φραγμούς, με έντονη παραβατικότητα και ένδεια, όπως η Θεσσαλονίκη, οι δείκτες αυτοχειρίας παρουσιάζονται να είναι υψηλοί.

Αυτοχειρία και τόπος θανάτου

Συνολικά  316 άτομα (59,5%) αυτοκτόνησαν σε οικία, συνήθως τη δική τους, εντός αυτής ή στην αυλή του σπιτιού. Ο δεύτερος τόπος αυτοχειρίας ήταν σε αγροτική περιοχή (χωράφι, βουνό, θάλασσα, λίμνη, ποτάμι, γκρεμός), με 68 άτομα (12,8%), ενώ ο τρίτος τόπος ήταν το νοσοκομείο, με 54 άτομα (10,1%). Λιγότερες αυτοχειρίες σημειώθηκαν εντός οικισμών, στις σιδηροδρομικές γραμμές των τρένων, σε Αστυνομικά Τμήματα, σε εμπορικό κατάστημα, σε αποθήκη, σε αυτοκίνητο, σε οικοδομή, σε στάβλο. Τέλος, ελάχιστες αυτοχειρίες σημειώθηκαν στο πανεπιστήμιο, την εκκλησία, σε αρδευτικό κανάλι, σε βιομηχανική περιοχή, σε λιμάνι, στα κοιμητήρια, στο γήπεδο, σε γέφυρα, σε στρατόπεδο, σε φυλακή, σε πλατεία, σε  ξενοδοχείο, σε χιονοδρομικό κέντρο, στο ΙΚΑ, στα σφαγεία, σε σχολή οδηγών. Σημειώνεται ότι οι αυτοχειρίες που λαμβάνουν χώρα εντός των φυλακών συνήθως βεβαιώνονται από το προσωπικό των φυλακών, οπότε το συγκεκριμένο δείγμα δεν είναι ασφαλές, ώστε να συνάγουμε κάποιο συμπέρασμα και οφείλουμε να το μελετήσουμε περαιτέρω από το αρχείο των φυλακών.

 Προτίμηση σε απαγχονισμό και κατακρήμνιση  

Όπως παρατηρούμε, ο προτιμώμενος τρόπος αυτοχειρίας στο συνολικό δείγμα είναι ο απαγχονισμός, με 215 άτομα (40,4%) και ακολουθεί η κατακρήμνιση, με 114 αυτόχειρες (21,4%). Ο τρόπος αυτοχειρίας που επιλέγουν λιγότερο τα άτομα είναι ο αυτοτραυματισμός, με 16 περιστατικά (3%) και έπειτα ο διαμελισμός, με 17 περιστατικά (3,2%). Αναλυτικότερα, οι άντρες στην πλειονότητά τους (189 άτομα -45%) επιλέγουν να αυτοκτονήσουν δια απαγχονισμού και έπειτα δια αυτοπυροβολισμού (79 άτομα- 18,8%) ενώ λιγότερο συχνά αυτοκτονούν μέσω αυτοτραυματισμού (14 άτομα- 3,3%).

Οι γυναίκες επιλέγουν να αυτοκτονήσουν μέσω κατακρήμνισης (47 άτομα- 42,3%). Η λιγότερο συχνή μέθοδος αυτοχειρίας που χρησιμοποιούν είναι ο αυτοτραυματισμός και ο διαμελισμός, με μόλις 2 θύματα έκαστος (1,8%).

Υγιείς οι 369 από τους 531

Το μεγαλύτερο ποσοστό των ατόμων που αυτοκτόνησαν ήταν απολύτως υγιείς, δεν ήταν διαγνωσμένοι με κάποια ψυχική ή σωματική πάθηση και δεν λάμβαναν φαρμακευτική αγωγή. Πρόκειται για 369 άτομα, με ποσοστό  69,4% επί του συνόλου.  Υπάρχει, βέβαια, η πιθανότητα να νοσούσαν από οποιοδήποτε ψυχικό ή σωματικό νόσημα, χωρίς αυτό ωστόσο αυτό να έχει επιβεβαιωθεί.

Αναλυτικότερα, νοσούσαν: 57 άτομα (10,7%), από ψυχικές παθήσεις (ψυχωσική συνδρομή, κατάθλιψη, σχιζοφρενική ψύχωση, παρανοϊκή ψύχωση, διπολική διαταραχή). 17 άτομα (3,2%), από σωματικές και νευρολογικές παθήσεις, καρκίνο, καρδιοπάθεια και άνοια. 17 άτομα (3,2%) ήταν ναρκομανείς και 3 άτομα  (0,5%) ήταν αλκοολικοί. Συμπεριφορικά προβλήματα παρουσίαζαν 68 άτομα (12,8%). Τέσσερα άτομα αντιμετώπιζαν ταυτόχρονα δύο ασθένειες (π.χ καρκίνο και κατάθλιψη).

 Στα συμπεράσματα της συγκεκριμένης κατηγορίας αναγράφεται ότι «το φαινόμενο της αυτοχειρίας αναφορικά πάντα με το συγκεκριμένο δείγμα ατόμων σχετίζεται με καταστάσεις αδιεξόδου που βιώνει το άτομο και τις οποίες δεν ήταν δυνατό να διαχειριστεί και να επιλύσει μόνο του. Ως εκ τούτου, συνάγουμε το συμπέρασμα ότι τουλάχιστον το 69,4% των αυτοχειριών, οι οποίες αφορούσαν σε υγιείς, δηλαδή 369 άτομα από τα 531, θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί, ίσως και πολύ περισσότερες».

Στους άνδρες οι 303, σε ποσοστό 72,1%, ήταν υγιείς, ενώ οι 56, σε ποσοστό 13,3%, παρουσίαζαν συμπεριφορικά προβλήματα σύμφωνα πάντα με μαρτυρίες των οικείων τους και δίχως να έχουν κάποια διάγνωση ή να λαμβάνουν κάποια αγωγή. Στις γυναίκες οι 66, σε ποσοστό 59,4%, ήταν υγιείς, ενώ οι 12 , σε ποσοστό 10,8%, παρουσίαζαν συμπεριφορικά προβλήματα.

Συγκρίνοντας τα αποτελέσματα της έρευνας μεταξύ ανδρών και γυναικών παρατηρούμε κάποιες ομοιότητες και ορισμένες διαφορές. Στις υγιείς γυναίκες καταγράφεται σημαντικά μειωμένο ποσοστό αυτοκτονικότητας σε σχέση με τους υγιείς άνδρες, κατά 12,68%, ενώ τα ποσοστά αυτοκτονικότητας στα συμπεριφορικά προβλήματα είναι σχεδόν τα ίδια για τις γυναίκες (10,8%) και (13,3%) για τους άνδρες.

Από ψυχικές παθήσεις έπασχε το 25,2% των γυναικών και το 6,9% των ανδρών. Παρατηρείται  μια μεγάλη διαφορά μεταξύ των δύο φύλων της τάξεως του 18,3%, γεγονός που σημαίνει ότι οι άντρες αυτοκτονούν σπανιότερα σε σχέση με τις γυναίκες, με ψυχικές ασθένειες.

Χωρίς απόπειρες η συντριπτική πλειοψηφία

Από τα στοιχεία προκύπτει ότι συνολικά 496 άτομα  (93,4%) είχαν  μηδενικές απόπειρες αυτοκτονίας στο παρελθόν. Επίσης, 27 άτομα  (5%) είχαν μία απόπειρα και 8 άτομα (1,5%) από δύο  και πάνω απόπειρες αυτοκτονίας. Αναλυτικότερα, 398 άνδρες (94,7%) δεν είχαν κάνει καμία απόπειρα αυτοκτονίας, πριν προχωρήσουν στο απονενοημένο διάβημα.  Οι 17, σε ποσοστό  (4%) είχαν μία απόπειρα αυτοκτονίας ενώ 5, σε ποσοστό (1,1%) από  δύο και πάνω απόπειρες. Οι 98 γυναίκες  (88,2%) είχαν  μηδενικές απόπειρες, πριν αυτοκτονήσουν. Οι 10, σε ποσοστό (9%) είχαν μία απόπειρα και 3 γυναίκες, σε ποσοστό  2,7%, είχαν δυο και πάνω απόπειρες αυτοκτονίας.

Συμπέρασμα: Δεν υπάρχουν σημαντικές διαφορές στα ποσοστά μεταξύ ανδρών και γυναικών αναφορικά με τις απόπειρες αυτοκτονίας. Σημαντικό είναι το γεγονός ότι στην συντριπτική πλειονότητα τους οι αυτόχειρες, άντρες και γυναίκες, δεν έχουν προηγούμενες απόπειρες αυτοκτονίας και η πρώτη φορά που επιχειρούν να τερματίσουν τη ζωή τους είναι και επιτυχημένη.

Πηγή