Η μάχη ξεκινά… μετά τις Ευρωεκλογές 2024: To «παζάρι» για την προεδρία της Κομισιόν και το χρονοδιάγραμμα

Η μάχη ξεκινά… μετά τις Ευρωεκλογές 2024: To «παζάρι» για την προεδρία της Κομισιόν και το χρονοδιάγραμμα

Η συναίνεση στο πρόσωπο του νέου Προέδρου της Επιτροπής δεν θα είναι καθόλου εύκολη υπόθεση – πολύ περισσότερο αν αναλογιστεί κανείς ότι οι ευρωπαίοι ηγέτες θα πρέπει παράλληλα να διαπραγματευτούν για όλα τα κορυφαία πόστα της ΕΕ – Πρόεδρος του Συμβουλίου της ΕΕ, Πρόεδρος Κοινοβουλίου, Ύπατος εκπρόσωπος για θέματα εξωτερικής πολιτικής.

Σε αυτό το «παζάρι» που θα ξεκινήσει – τουλάχιστον επίσημα – στις 17 Ιουνίου και θα ολοκληρωθεί στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 27- 28ης Ιουνίου, το ΕΛΚ (EPP), οι Σοσιαλιστές (S&D), οι Φιλελεύθεροι (Renew) και οι Συντηρητικοί (ECR) θα διεκδικήσουν το δικό τους μερίδιο στην εξουσία.

Ποιος αποφασίζει για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Με βάση τη Συνθήκη της ΕΕ, ο μελλοντικός πρόεδρος της Επιτροπής θα πρέπει να έχει τη στήριξη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου με ειδική πλειοψηφία.

Αυτό σημαίνει πως «πράσινο φως» θα λάβει η υποψηφιότητα η οποία θα υποστηριχθεί από το 55% των χωρών της ΕΕ, αλλά και από χώρες που εκπροσωπούν τουλάχιστον το 65% του συνολικού πληθυσμού της ΕΕ.

Στη συνέχεια το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καλείται να εγκρίνει την υποψηφιότητα με μυστική ψηφοφορία, ενώ για την έγκριση του νέου Προέδρου της Επιτροπής από το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απαιτείται απλή πλειοψηφία – τουλάχιστον 361 ψήφοι από το σύνολο των 720 ευρωβουλευτών.

Το 2019 η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν εξελέγη από το Ευρωκοινοβούλιο με μόλις 9 ψήφους πάνω από την οριακή πλειοψηφία. Τότε την είχε στηρίξει το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, οι Φιλελεύθεροι του Renew Europe και των Σοσιαλιστών.

Είχε κερδίσει ακόμη αρκετές ψήφους από το κόμμα Fidesz του Ορμπάν και το συντηρητικό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) της Πολωνίας. Αυτή τη φορά η φον ντερ Λάιεν δεν μπορεί να βασιστεί σε αυτά τα δύο κόμματα, καθώς αμφότερα έχουν δεχτεί ισχυρές πιέσεις από την Κομισιόν για παραβιάσεις του κράτους δικαίου.

Δεν μπορεί, παράλληλα, να βασιστεί ούτε σε όλους τους Σοσιαλιστές, τους Φιλελεύθερους και τους Πράσινους, οι οποίοι έχουν δηλώσει ότι δεν θα τη στηρίξουν αν προχωρήσει σε οποιαδήποτε συμφωνία με την ακροδεξιά των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ΕCR) και συγκεκριμένα με το κόμμα «Αδέλφια της Ιταλίας» της πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι.

Το εντυπωσιακό όμως είναι πως δεν μπορεί να βασιστεί ούτε στην καθολική υποστήριξη των ευρωβουλευτών του ΕΛΚ, του ίδιου του κόμματός της. Οι Γάλλοι ευρωβουλευτές του ΕΛΚ για παράδειγμα, οι «Republicains» δεν θα την υποστηρίξουν, όπως έκαναν και στο Συνέδριο του ΕΛΚ στο Βουκουρέστι, ενώ αμφίβολη είναι η ψήφος και των ευρωβουλευτών της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Σλοβενίας που ανήκουν στο ίδιο κόμμα.

Τούτων δοθέντων, η φον ντερ Λάιεν είναι αναγκασμένη να αναζητήσει συμμαχίες με κόμματα έξω από το μεγάλο συνασπισμό των τριών πολιτικών ομάδων (δεξιοί, σοσιαλιστές, Φιλελεύθεροι). Ο συνασπισμός αυτός, ναι μεν θα παραμένει πλειοψηφικός στη νέα Ευρωβουλή, με περίπου 390-402 έδρες σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, αλλά θα είναι δίχως αμφιβολία αποδυναμωμένος λόγω της προβλεπόμενης ανόδου των κομμάτων της ριζοσπαστικής δεξιάς, των εθνικιστών και των ευρωσκεπτικιστών.

Αξίζει να σημειωθεί πως η θητεία της φον ντερ Λάειν στιγματίστηκε από την εμπλοκή της στο σκάνδαλο Pfizergate – καθώς φέρεται να διαμεσολάβησε προσωπικά για να κλείσουν οι συμφωνίες «μαμούθ» για την προμήθεια εμβολίων κατά του κορονοϊού – ενώ την οργή του Ευρωκοινοβουλίου προκάλεσε πρόσφατα και η απόφασή της να αποδεσμεύσει κεφάλαια ύψους 10,2 δισεκατομμυρίων ευρώ έπειτα από σχετικό «deal» με τον Βίκτορ Ορμπάν.

Το γεγονός πως η επανεκλογή της Φον ντερ Λάιεν από το Ευρωκοινοβούλιο θα είναι ένα «δύσκολο στοίχημα», δεν θα αφήσει ανεπηρέαστο όμως ούτε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Το ΕΛΚ παραμένει το κόμμα με τα περισσότερα μέλη που συμμετέχουν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (11 στα 27), αλλά το ειδικό βάρος του είναι σημαντικά μειωμένο σε σχέση με το παρελθόν. Για πρώτη φορά στην ιστορία, το ΕΛΚ δεν βρίσκεται στην κυβέρνηση ούτε στη Γαλλία ούτε στη Γερμανία και αυτό παίζει κάποιο ρόλο.

Πάντως η μεγαλύτερη χώρα – υπό την ηγεσία του ΕΛΚ – είναι η Πολωνία και γι’ αυτό θα εναπόκειται στον πρωθυπουργό της, τον Ντόναλντ Τουσκ, να προσπαθήσει να υπερασπιστεί την υποψηφιότητα της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην πρώτη μετεκλογική Σύνοδο Κορυφής στις 17 Ιουνίου, μαζί με τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.

«Για κανένα λόγο στον κόσμο, αν επιβεβαιωθεί ως πρώτο κόμμα, το ΕΛΚ δεν θα αποκηρύξει την ηγεσία της Κομισιόν», εγγυάται υψηλόβαθμη κομματική πηγή.

«Οποιοσδήποτε άλλος υποψήφιος – συνεχίζει – δεν θα είχε την υποστήριξή μας στη Βουλή. Και χωρίς το ΕΛΚ δεν μπορεί να υπάρξει πλειοψηφία».

Αν λοιπόν η επιλογή Φον ντερ Λάιεν δεν προχωρήσει, το ΕΛΚ θα πρέπει να παρουσιάσει εναλλακτικές λύσεις. Σε περίπτωση που ούτε και αυτές δεν προχωρήσουν, ο πρώην επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας Μάριο Ντράγκι, υπερκομματικός και με «τεχνοκρατικό προφίλ», είναι μία από τις εναλλακτικές που αναφέρονται για την ηγεσία της Επιτροπής.

Το κρίσιμο χρονοδιάγραμμα μετά τις ευρωεκλογές

Οι ευρωπαϊκές εκλογές είναι το προοίμιο μιας πλήρους αναδιάταξης των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων που θα ολοκληρωθεί στο τέλος του 2024. Παραδοσιακά, τις ημέρες αμέσως μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των ευρωεκλογών, τα νέα μέλη του νέου Κοινοβουλίου εργάζονται για να σχηματίσουν πολιτικές ομάδες.

Οι κρίσιμες ημερομηνίες είναι οι παρακάτω:

•  10 Ιουνίου

Σχηματισμός των πολιτικών ομάδων και των ηγεσιών τους

• 17 Ιουνίου

Άτυπη Σύνοδος ευρωπαίων ηγετών στις Βρυξέλλες. Κατά τη διάρκεια ενός δείπνου, οι ευρωπαίοι ηγέτες καλούνται να αποτιμήσουν τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών και να κάνουν μια πρώτη συζήτηση για τα κορυφαία αξιώματα στην ΕΕ.

• 27-28 Ιουνίου

Ευρωπαϊκό Συμβούλιο με στόχο την επίτευξη συναίνεσης για το διορισμό προσώπων στα κορυφαία αξιώματα της ΕΕ.

• 16-19 Ιουλίου

Συνεδριάζει η πρώτη Ολομέλεια της 10ης νομοθετικής περιόδου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο. Οι 720 νεοεκλεγμένοι ευρωβουλευτές θα πρέπει να εκλέξουν τον/την Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τους Αντιπροέδρους, τους προέδρους των πολιτικών ομάδων και τους προέδρους των κοινοβουλευτικών επιτροπών.

• 22-25 Ιουλίου

Συνεδριάζουν στις Βρυξέλλες οι κοινοβουλευτικές επιτροπές.

• 16-19 Σεπτεμβρίου – Εκλογή Προέδρου Επιτροπής (μη επιβεβαιωμένη)

Σημειώνεται πως οι Πράσινοι, οι Σοσιαλιστές και οι Φιλελεύθεροι (Renew) θέλουν να προγραμματίσουν την ψηφοφορία κατά τη διάρκεια της εβδομάδας της ολομέλειας 16-19 Ιουλίου, αντί να περιμένουν την Σύνοδο του Σεπτεμβρίου.

• Οκτώβριος, Νοέμβριος

Ακροάσεις των 26 Επιτρόπων που έχει προτείνει το κάθε κράτος μέλος.

• 1η Δεκεμβρίου

Αναλαμβάνει καθήκοντα ο νέος Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

• 16-19 Δεκεμβρίου

Παρουσίαση του Σώματος των Επιτρόπων