Σουηδία: Η άλλοτε προοδευτική χώρα, κλείνει την πόρτα στους μετανάστες

Σουηδία: Η άλλοτε προοδευτική χώρα, κλείνει την πόρτα στους μετανάστες

Η στροφή της Σουηδίας προς μια πιο αυστηρή μεταναστευτική πολιτική συνδέεται άμεσα με την αύξηση της εγκληματικότητας, ιδιαίτερα των περιστατικών ένοπλων επιθέσεων που έχουν σοκάρει τη χώρα. Ειμαστε ακόμα στην αρχή.

Μέσα στις τελευταίες δεκαετίες, η Σουηδία είχε αποκτήσει τη φήμη μιας χώρας με προοδευτική στάση απέναντι στους μετανάστες, προσελκύοντας ανθρώπους από όλο τον κόσμο που αναζητούσαν ασφάλεια και καλύτερες ευκαιρίες. Η εικόνα της ως μιας «ανθρωπιστικής υπερδύναμης» ήταν βαθιά ριζωμένη στην κουλτούρα της, και η φιλελεύθερη πολιτική της χώρας έδινε ιδιαίτερη έμφαση στην υποδοχή και ενσωμάτωση των μεταναστών.

Ωστόσο, η Σουηδία σήμερα έχει αλλάξει ριζικά την προσέγγισή της στο μεταναστευτικό ζήτημα, μια αλλαγή που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην αύξηση της εγκληματικότητας και τις πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές προκλήσεις που συνδέονται με τον αυξανόμενο αριθμό μεταναστών. Μετά από χρόνια φιλελεύθερης πολιτικής, η κυβέρνηση αποφάσισε να εφαρμόσει σκληρά μέτρα με σκοπό τη μείωση των νέων αφίξεων και την ενθάρρυνση της εθελοντικής επιστροφής όσων βρίσκονται ήδη στη χώρα. Ας εξετάσουμε αναλυτικά αυτή τη μετάβαση και τα αίτια που οδήγησαν σε αυτήν.

Οι συνθήκες στα κέντρα επιστροφής μεταναστών

Στην καρδιά αυτής της αλλαγής βρίσκονται τα «κέντρα επιστροφής μεταναστών» που έχουν δημιουργηθεί για να φιλοξενούν άτομα που πρόκειται να απελαθούν ή που περιμένουν την επεξεργασία των αιτήσεων ασύλου τους. Οι συνθήκες στα κέντρα αυτά είναι χαρακτηριστικές του νέου αυστηρού πλαισίου.

Τα δωμάτια, μικρά και ασφυκτικά, έχουν συγκριθεί με κελιά φυλακής. Η λιτότητα είναι εμφανής: κάθε δωμάτιο διαθέτει μια απλή κουκέτα, έναν παλιό λεκιασμένο νεροχύτη και ένα μικρό τραπέζι, καρφωμένο στον τοίχο. Οι νεοαφιχθέντες λαμβάνουν ελάχιστα βασικά είδη, όπως ένα σετ σεντόνια, ένα ρολό χαρτί υγείας και ένα μικρό σωληνάριο οδοντόκρεμας. Αυτές οι βασικές παροχές αντικατοπτρίζουν τη στροφή της Σουηδίας προς μια πολιτική που έχει ως στόχο να αποθαρρύνει τους μετανάστες από το να παραμείνουν στη χώρα.

Οι συνθήκες αυτές καταδεικνύουν τη διάθεση της κυβέρνησης να αποστασιοποιηθεί από το παρελθόν, όπου η Σουηδία διατηρούσε ένα πιο φιλόξενο προφίλ. Σε αντίθεση με τα χρόνια όπου το κράτος προσέφερε υψηλής ποιότητας κοινωνικές παροχές και ευκαιρίες για ένταξη, τα κέντρα αυτά αποπνέουν ένα αίσθημα απομόνωσης και προσωρινότητας.

Η περίπτωση του Alasan Jaideh: Μια απογοητευμένη ελπίδα

Μέσα σε αυτά τα κέντρα, βρίσκονται άνθρωποι σαν τον 18χρονο Alasan Jaideh από τη Γκάμπια. Ο Jaideh, αφού πέρασε δύο χρόνια προσπαθώντας να φτάσει στη Βρετανία από το Καλαί της Γαλλίας, κατέληξε στη Σουηδία, όπου ήλπιζε να ξεκινήσει μια νέα ζωή. Όμως, οι ελπίδες του για μια καλύτερη ζωή στη Σουηδία βρέθηκαν να εξασθενούν γρήγορα, καθώς συνειδητοποίησε ότι οι πιθανότητες να παραμείνει στη χώρα ήταν πλέον ελάχιστες. Η ιστορία του Jaideh είναι χαρακτηριστική της απογοήτευσης που βιώνουν πολλοί μετανάστες, οι οποίοι βλέπουν τα όνειρά τους να συντρίβονται από τις νέες πολιτικές.

Η περίπτωση του Jaideh υπογραμμίζει τον ανθρώπινο πόνο που προκαλούν οι πολιτικές αυτές. Παρά την επιθυμία του να μάθει τη γλώσσα, να εργαστεί και να συνεισφέρει στην κοινωνία, βρίσκεται αντιμέτωπος με την αβεβαιότητα για το μέλλον του. Η ιστορία του φανερώνει τον βαθύτερο ψυχολογικό αντίκτυπο αυτών των πολιτικών στους μετανάστες, οι οποίοι, παρά τις προσπάθειές τους, αντιμετωπίζουν ένα αδιέξοδο.

Οι ρίζες της αλλαγής: Η αύξηση της εγκληματικότητας και οι κοινωνικές εντάσεις

Η στροφή της Σουηδίας προς μια πιο αυστηρή μεταναστευτική πολιτική συνδέεται άμεσα με την αύξηση της εγκληματικότητας, ιδιαίτερα των περιστατικών ένοπλων επιθέσεων που έχουν σοκάρει τη χώρα. Στο παρελθόν, η Σουηδία υπερηφανευόταν για τα χαμηλά ποσοστά εγκληματικότητας. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, η κατάσταση έχει αλλάξει δραματικά, με τη χώρα να βιώνει αυξανόμενη βία από συμμορίες.

Σύμφωνα με μια έκθεση της αστυνομίας του 2023, υπάρχουν περίπου 14.000 ενεργά μέλη συμμοριών στη Σουηδία, με πολλές από αυτές τις συμμορίες να αποτελούνται από πρώτης γενιάς μετανάστες. Ο έλεγχος του παράνομου εμπορίου ναρκωτικών και πορνείας στη χώρα έχει δημιουργήσει τεράστιες κοινωνικές προκλήσεις, καθώς η βία μεταξύ των συμμοριών συχνά διαρρέει στους δημόσιους χώρους, βάζοντας σε κίνδυνο αθώους πολίτες.

Ο αριθμός των περιστατικών ένοπλων επιθέσεων αυξάνεται συνεχώς. Μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2023, η Σουηδία κατέγραψε 148 περιστατικά ένοπλων επιθέσεων, με αποτέλεσμα 20 θανάτους. Το 2022, η χώρα σημείωσε ρεκόρ 62 θανατηφόρων πυροβολισμών, μια ανησυχητική τάση που έχει προκαλέσει έντονο προβληματισμό σε κυβερνητικούς και κοινωνικούς κύκλους.,

Η σύνδεση μεταξύ μετανάστευσης και εγκληματικότητας

Αν και στη Σουηδία απαγορεύεται η καταγραφή της εθνικής καταγωγής των πολιτών που κατηγορούνται για εγκλήματα, το Εθνικό Συμβούλιο για την Πρόληψη του Εγκλήματος αποκάλυψε το 2021 ότι οι πολίτες που γεννήθηκαν από γονείς με μεταναστευτικό υπόβαθρο είναι υπερεκπροσωπημένοι σε σοβαρές υποθέσεις εγκλήματος. Αυτό το στοιχείο έχει τροφοδοτήσει την αντιμεταναστευτική ρητορική, καθώς πολλοί Σουηδοί θεωρούν ότι η αυξημένη εγκληματικότητα συνδέεται άμεσα με την άνοδο της μετανάστευσης.

Ωστόσο, η αιτία της εγκληματικότητας δεν είναι τόσο απλή. Οι κοινωνικές ανισότητες, η φτώχεια και η αποτυχία της ενσωμάτωσης αποτελούν σημαντικούς παράγοντες. Οι μετανάστες πρώτης γενιάς συχνά βρίσκονται σε μειονεκτική θέση, με περιορισμένη πρόσβαση στην αγορά εργασίας και την εκπαίδευση, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο να στραφούν σε παράνομες δραστηριότητες.

Οι νέες μεταναστευτικές πολιτικές της Σουηδίας

Μπροστά σε αυτές τις προκλήσεις, η σουηδική κυβέρνηση αποφάσισε να λάβει δραστικά μέτρα. Μία από τις πιο αμφιλεγόμενες πολιτικές είναι η προσφορά οικονομικής ενίσχυσης στους μετανάστες που επιλέγουν να επιστρέψουν στους τόπους καταγωγής τους.

Ο δεξιός πολιτικός, Nima Gholam Ali Pour. Ιρανός πρόσφυγας ο ίδιος, ο οποίος ήρθε στη χώρα με τους γονείς του το 1987, είναι μια από τις κορυφαίες αντιμεταναστευτικές φωνές στους σκληρούς Σουηδούς Δημοκράτες –με την υποστήριξη των οποίων στηρίζεται ο συνασπισμός του κυβερνώντος κόμματος.

Ο Pour έγινε πρωτοσέλιδο πέρυσι όταν περιέγραψε τα τζαμιά ως «φωλιές του κακού», ενώ είναι συγγραφέας βιβλίων με τίτλο «Γιατί η πολυπολιτισμικότητα είναι καταπίεση» και «ο Αλλάχ δεν αποφασίζει στη Σουηδία».

«Η Σουηδία είχε πολύ δύσκολα προβλήματα με τη μετανάστευση τα τελευταία χρόνια», μας είπε στο γραφείο του στο Riksdag, στο σουηδικό κοινοβούλιο, αυτή την εβδομάδα, κάτω από μια αφίσα με το σύνθημα του κόμματός του: «Ασφάλεια και Παράδοση».

«Έχουμε περιοχές που είναι 90 τοις εκατό μετανάστες, οι οποίοι δεν αποδέχονται τις σουηδικές αξίες και όπου οι Σουηδοί υποχρεώνονται να εγκαταλείψουν. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θέλουν η Σουηδία να γίνει σαν τη Μέση Ανατολή. Και γιατί να δεχόμαστε περισσότερους μετανάστες όταν δεν μπορούμε να ενσωματώσουμε αυτούς που είναι ήδη εδώ;».

Η ενσωμάτωση έχει αποδειχθεί αναμφίβολα σημαντικό πρόβλημα, καθώς οι πολίτες που έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό είναι τρεις φορές πιο πιθανό να είναι άνεργοι από τους γηγενείς Σουηδούς. Και ο Pour πιστεύει ότι το κύμα της κοινής γνώμης στρέφεται στη Σουηδία ενάντια στη μαζική μετανάστευση.

Μια έκθεση που δημοσιεύθηκε φέτος από το Σουηδικό Κεντρικό Γραφείο Στατιστικής (SCB) προβλέπει ότι η Σουηδία θα μπορούσε να τελειώσει το 2024 με την “καθαρή” μετανάστευση (νεοαφιχθέντες σε σχέση με τους υπάρχοντες) –ένα σίγουρο σημάδι ότι λιγότεροι επίδοξοι μετανάστες βλέπουν τη Σουηδία ως μια ελκυστική πρόταση. Ωστόσο, τα κόμματα της αντιπολίτευσης και τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης έχουν χλευάσει τα στατιστικά στοιχεία, περιγράφοντάς τα ως σκόπιμα μαγειρεμένα.

«Έλεγξαν στατιστικά 20 ετών, βρήκαν πολλούς ανθρώπους που είχαν ήδη εγκαταλείψει τη Σουηδία αλλά ήταν ακόμα εγγεγραμμένοι και τους διέγραψαν», ισχυρίστηκε ο Anders Ygeman, μέλος του κοινοβουλίου του αριστερού σοσιαλδημοκρατικού κόμματος της αντιπολίτευσης. «Κανείς εκτός από την κυβέρνηση και τους Σουηδούς Δημοκράτες δεν αναγνωρίζει τα στατιστικά στοιχεία της “καθαρής” μετανάστευσης», είπε στη Mail.

Ωστόσο, ακόμη και το κόμμα του Ygeman αναγνωρίζει την ανάγκη για αυστηρότερους ελέγχους στη μετανάστευση: «Μετά το 2015 [όταν το κόμμα του ήταν στην εξουσία] ενισχύσαμε οι ίδιοι τους κανόνες ασύλου. Αλλάξαμε τη μεταναστευτική πολιτική της Σουηδίας. Παρόλο που οι άνθρωποι μπορεί να μην το έχουν προσέξει ακόμα, επειδή χρειάζεται χρόνος για να δούμε τα αποτελέσματα των πολιτικών αποφάσεων». «Όλοι έχουμε καταλήξει στο ίδιο συμπέρασμα», λέει ο Ygeman για τη διακομματική συναίνεση για τη μετανάστευση: «Αν και από διαφορετικές οπτικές γωνίες».

Και δεν είναι μόνο στο εσωτερικό όπου αυξάνεται η αντιμεταναστευτική συναίνεση της Σουηδίας. Την περασμένη εβδομάδα, ο συντηρητικός καγκελάριος της Αυστρίας, Karl Nehammer, περιέγραψε τις νέες μεταναστευτικές πολιτικές της Σουηδίας ως «εμπνευστικές» και κάλεσε τον Σουηδό πρωθυπουργό Ulf Kristersson στη Βιέννη για ανταλλαγή ιδεών.

Αν και το ταξίδι –που είχε προγραμματιστεί για την Τετάρτη αυτή την εβδομάδα– ακυρώθηκε λόγω των ακραίων πλημμυρών σε μεγάλο μέρος της ηπειρωτικής Ευρώπης, ο καγκελάριος Nehammer δεν είναι πιθανότατα ο μόνος Ευρωπαίος ηγέτης που θα κοιτάξει σύντομα να ακολουθήσει εκεί που έχει οδηγηθεί η Σουηδία.

Πίσω στο κέντρο επιστροφής μεταναστών Hägersten, καλείται μεσημεριανό γεύμα και δημιουργείται μια και μόνο γραμμή ανθρώπων δίπλα στην κύρια εγκατάσταση. Πάνω στο βρυχηθμό του κοντινού αυτοκινητόδρομου Ε4, ο Αφγανός αιτών άσυλο Sayed Darab, 25 ετών, αστειεύεται μαζί μου ότι ό,τι κι αν υπάρχει στο μενού, δεν θα είναι φρέσκο.

Τα κέντρα επιστροφών στη Στοκχόλμη έχουν επί του παρόντος συνολική χωρητικότητα 1.400 ατόμων, με τουλάχιστον δύο άτομα στριμωγμένα σε κάθε δωμάτιο. Η κυβέρνηση ελπίζει να προσθέσει 600 κλίνες μέχρι το τέλος του έτους. Το μόνο κοινό στοιχείο όλων των κέντρων επιστροφής είναι η εγγύτητά τους σε διεθνή αεροδρόμια. Η πρόθεση της σουηδικής κυβέρνησης είναι αρκετά σαφής. Όσοι καταλήξουν εδώ πιθανότατα θα βρεθούν σύντομα σε ένα αεροπλάνο για τη χώρα καταγωγής τους. Και το ταξίδι τους στη Σουηδία, που σε πολλές περιπτώσεις κράτησε χρόνια, θα αντιστραφεί σε λίγες ώρες.

πηγη : Daily Mail