Σκάνδαλο με μολυσμένα τρόφιμα από την Τουρκία που «δηλητηριάζουν» τους Ευρωπαίους

Σκάνδαλο με μολυσμένα τρόφιμα από την Τουρκία που «δηλητηριάζουν» τους Ευρωπαίους

«Είναι γεμάτα πρόσθετα και μυκοτοξίνες» – Η Τουρκία είναι ο κορυφαίος παραβάτης των κανονισμών συμμόρφωσης ασφάλειας τροφίμων στην αγορά της ΕΕ

Το 2024, τα τουρκικά προϊόντα κατέγραψαν τις περισσότερες ειδοποιήσεις από το Σύστημα Ταχείας Ειδοποίησης για Τρόφιμα και Ζωοτροφές (RASFF) της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με 488 καταγραφές. Αυτό το νούμερο ξεπέρασε τις 408 ειδοποιήσεις που καταγράφηκαν το 2023, εδραιώνοντας την Τουρκία στην πρώτη θέση για τα περισσότερα παραβιαζόμενα πρότυπα ασφάλειας τροφίμων στην ευρωπαϊκή αγορά. Η σημαντική αυτή αύξηση αποκαλύπτει ένα ανησυχητικό και συνεχιζόμενο μοτίβο κανονιστικών αποτυχιών, γεγονός που προκαλεί έντονη ανησυχία για την ποιότητα των τουρκικών τροφίμων που εισάγονται στην ΕΕ.

Οι ειδοποιήσεις από το RASFF επικεντρώθηκαν σε σοβαρές παραβιάσεις που σχετίζονται με την παρουσία υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων, την ύπαρξη παθογόνων μικροοργανισμών, μόλυνση, λανθασμένη σήμανση, μη εξουσιοδοτημένα πρόσθετα και μυκοτοξίνες. Αυτές οι παραβάσεις θέτουν σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία, επισημαίνοντας τις επίμονες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι χώρες της ΕΕ για την ασφάλεια των τροφίμων που προέρχονται από την Τουρκία.

Το 2024, για παράδειγμα, προϊόντα όπως ξηρά σύκα και φιστίκια βρέθηκαν να περιέχουν αφλατοξίνες και οχρατοξίνες, επικίνδυνες μυκοτοξίνες που σχετίζονται με την ανάπτυξη καρκίνου και άλλων σοβαρών ασθενειών. Φρέσκα ρόδια από την Τουρκία εντοπίστηκαν να περιέχουν υπολείμματα φυτοφαρμάκων όπως δελταμεθρίνη, πυρακλοστροβίνη, ακταμιπρίδη και χλωροπυριφός, που είναι επικίνδυνα για την υγεία των καταναλωτών. Επίσης, αλεσμένα φουντούκια, πάπρικα, σουσάμι και λιχουδιές για σκύλους βρέθηκαν μολυσμένα με σαλμονέλα, ενώ ντομάτες από την Τουρκία περιείχαν υψηλά επίπεδα καδμίου, το οποίο είναι τοξικό για τον οργανισμό.

Αυτά τα περιστατικά δεν είναι μεμονωμένα και αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου προβλήματος που υπογραμμίζει τη συστηματική αποτυχία της Τουρκίας να ελέγξει και να ρυθμίσει τα τρόφιμα και τις ζωοτροφές που εξάγει στην ΕΕ.

Η έλλειψη ουσιαστικής βελτίωσης στις πρακτικές ασφάλειας τροφίμων τα τελευταία χρόνια, παρά τις συστάσεις και τις προειδοποιήσεις της ΕΕ, υπογραμμίζει τη συνεχιζόμενη αδυναμία των τουρκικών αρχών να εφαρμόσουν τις απαραίτητες διαδικασίες ελέγχου και ρύθμισης.

Το RASFF είναι ένα κρίσιμο εργαλείο για τη διασφάλιση της ποιότητας των τροφίμων στην ΕΕ, καθώς επιτρέπει τη γρήγορη ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ και των συνδεδεμένων χωρών σχετικά με κινδύνους που σχετίζονται με τρόφιμα και ζωοτροφές. Παρόλο που η Τουρκία δεν είναι μέλος της ΕΕ, είναι υποψήφια χώρα και, ως μέρος της τελωνειακής ένωσης με την ΕΕ, έχει την υποχρέωση να ακολουθεί τα ευρωπαϊκά πρότυπα ασφάλειας τροφίμων.

Η αδυναμία συμμόρφωσης της Τουρκίας με αυτά τα πρότυπα έχει προκαλέσει μεγάλη ανησυχία και έχει επηρεάσει τη φήμη των τουρκικών προϊόντων στην ευρωπαϊκή αγορά. Η έρευνα δείχνει ότι σχεδόν όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ εντόπισαν διάφορους κινδύνους για τη δημόσια υγεία στα τουρκικά προϊόντα, αναγκάζοντας τις αρμόδιες αρχές να εκδώσουν ειδοποιήσεις μέσω του RASFF.

Η κατάσταση αυτή φαίνεται να επιδεινώνεται από την αυξανόμενη διαφθορά και την πολιτική παρέμβαση στον τομέα της ρύθμισης των τροφίμων στην Τουρκία. Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι η διαφθορά στους τουρκικούς θεσμούς και η πολιτική ευνοιοκρατία αποτελούν κύριους παράγοντες που εμποδίζουν την αποτελεσματική εφαρμογή των κανονισμών ασφάλειας τροφίμων. Η κυβέρνηση Erdogan έχει κατηγορηθεί για την εκμετάλλευση των ρυθμιστικών υπηρεσιών για πολιτικούς σκοπούς, όπως η στόχευση επιχειρήσεων που ανήκουν σε πολιτικούς αντιπάλους και η προστασία επιχειρήσεων που συνδέονται με υποστηρικτές της κυβέρνησης.

Η αποτυχία της Τουρκίας να βελτιώσει τη συμμόρφωση με τα πρότυπα της ΕΕ ενδέχεται να επηρεάσει αρνητικά τις εξαγωγές της στην ευρωπαϊκή αγορά, κάτι που αναμένεται να έχει συνέπειες και στις μελλοντικές εμπορικές σχέσεις με την ΕΕ. Για την αποφυγή περαιτέρω κινδύνων για τη δημόσια υγεία και την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης της ΕΕ, οι τουρκικές αρχές καλούνται να εφαρμόσουν πιο αυστηρούς ελέγχους, να ενισχύσουν τη διαφάνεια και να ενδυναμώσουν τη θεσμική ακεραιότητα στον τομέα της ρύθμισης των τροφίμων.

Οι ανησυχίες που εκφράζονται μέσω του Συστήματος Ταχείας Ειδοποίησης για Τρόφιμα και Ζωοτροφές (RASFF) της ΕΕ έχουν παγκόσμιες επιπτώσεις. Οι ειδοποιήσεις που εκδίδονται από το RASFF κοινοποιούνται στο Διεθνές Δίκτυο Αρχών Ασφάλειας Τροφίμων (INFOSAN), μια διεθνή πρωτοβουλία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO). Το INFOSAN διευκολύνει την ταχεία ανταλλαγή πληροφοριών και τη συνεργασία μεταξύ των κρατών-μελών για την προώθηση της ασφάλειας τροφίμων. Παρά τις αυξανόμενες ανησυχίες και τα κρούσματα παραβιάσεων από τουρκικά προϊόντα, η Τουρκία δεν έχει λάβει σοβαρά μέτρα για να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις αυτών των ειδοποιήσεων.

Ο τουρκικός φορέας που είναι υπεύθυνος για την παρακολούθηση της ασφάλειας τροφίμων, ο οποίος λειτουργεί ως διεύθυνση εντός του υπουργείου, υπολειτουργεί. Αυτό συμβαίνει λόγω έλλειψης έμπειρου προσωπικού και περιορισμένων επιχειρησιακών δυνατοτήτων, γεγονός που καθιστά δύσκολη την αποτελεσματική παρακολούθηση της ποιότητας των τροφίμων.

Η Διεύθυνση Ασφάλειας Τροφίμων και Ελέγχου, η οποία υπάγεται στο Υπουργείο Γεωργίας και Δασών, είναι υπεύθυνη για τους ελέγχους συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις δημόσιας ασφάλειας στην Τουρκία. Ωστόσο, η ανασκόπηση της ιστοσελίδας της αποκάλυψε σοβαρές παραλείψεις. Τα προϊόντα που απορρίπτονται από την ΕΕ ή ανακαλούνται συχνά δεν αναφέρονται.

Για παράδειγμα, παρά το γεγονός ότι η ΕΕ εξέδωσε ειδοποιήσεις για αποξηραμένα σύκα και φιστίκια, τα οποία βρέθηκαν να περιέχουν αφλατοξίνες και οχρατοξίνες, η Τουρκία δεν δημοσίευσε αντίστοιχες ειδοποιήσεις στην ιστοσελίδα της. Παρόμοια, οι τουρκικές ντομάτες, οι οποίες επανειλημμένα απορρίπτονται λόγω υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων, δεν αναφέρονται ούτε αυτές στην ιστοσελίδα του τουρκικού φορέα.

Το 2024, υπήρξαν επίσης αναφορές για ρεβίθια που εξήχθησαν από την τουρκική εταιρεία Köy Leblebici, τα οποία περιείχαν μη εξουσιοδοτημένο διοξείδιο του τιτανίου, αλλά δεν εκδόθηκε καμία ανάκληση στην Τουρκία για το προϊόν αυτό, ούτε ξεκίνησε έρευνα για την παραβίαση.

Επιπλέον, τον Ιανουάριο του 2024, η Γαλλία ενημέρωσε το RASFF ότι ανακάλυψε παρουσία μολύβδου, φθαλικών ενώσεων και φωτοϊνιτιολογικών ουσιών σε κουτιά πίτσας που εισήχθησαν από την Τουρκία, με αποτέλεσμα την ανάκληση από την αγορά. Παρά τις σοβαρές παραβιάσεις, καμία αντίστοιχη ενέργεια δεν ελήφθη στην Τουρκία για αυτά τα προϊόντα.

Η επίσημη απάντηση της Τουρκίας στις ειδοποιήσεις του RASFF υπήρξε συχνά ασταθής και η Άγκυρα πολλές φορές αγνόησε τα αιτήματα για διευκρινίσεις από την ΕΕ, αφήνοντας αναπάντητα κρίσιμα ερωτήματα σχετικά με την ποιότητα των προϊόντων της. Μερικές φορές παρέχονται απαντήσεις, αλλά συχνά αυτές δεν είναι επαρκείς ή δεν αντιμετωπίζουν τις ουσιαστικές ανησυχίες.

Το αυξανόμενο πλήθος ειδοποιήσεων έχει επίσης προσελκύσει την προσοχή της αντιπολίτευσης στην Τουρκία. Στις 30 Απριλίου 2024, ο βουλευτής της αντιπολίτευσης υποβλήθηκε κοινοβουλευτική ερώτηση στον Υπουργό Γεωργίας και Δασών, Ibrahim Yumakli, ζητώντας διευκρινίσεις για τη τύχη των προϊόντων που απορρίπτονται από την ΕΕ και αν στη συνέχεια διοχετεύονται στην εγχώρια αγορά. Επίσης, ρωτούσε πόσοι παραγωγοί είχαν ελεγχθεί και αν είχαν επιβληθεί πρόστιμα για προϊόντα που θέτουν σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία.

Ο υπουργός Yumakli απάντησε υποστηρίζοντας ότι τα προϊόντα που παράγονται στην Τουρκία υποβάλλονται σε επιπλέον ελέγχους πριν από την εξαγωγή, με βάση τις απαιτήσεις της χώρας προορισμού ή τους αναγνωρισμένους κινδύνους. Ισχυρίστηκε ότι μόνο τα προϊόντα που πληρούν τα πρότυπα της χώρας προορισμού εγκρίνονται για εξαγωγή. Ωστόσο, η απάντησή του δεν αντιμετώπισε τον υψηλό αριθμό τουρκικών εξαγωγών που απορρίπτονται από την ΕΕ λόγω μη συμμόρφωσης με τα πρότυπα ασφάλειας τροφίμων και ζωοτροφών, αφήνοντας σημαντικά ερωτήματα αναπάντητα.

Αντ’ αυτού, ο Yumakli επικεντρώθηκε στην δήλωση ότι η Τουρκία συνεργάζεται με το RASFF, παρακολουθεί τις ειδοποιήσεις και καταστρέφει τα προϊόντα που παραβιάζουν τους κανονισμούς ασφάλειας τροφίμων και ζωοτροφών της Τουρκίας. Επίσης, ανέφερε ότι οι τουρκικές αρχές παρέχουν εκπαίδευση στους παραγωγούς και εξαγωγείς για τη συμμόρφωση με τα πρότυπα ασφάλειας τροφίμων, χωρίς όμως να επεξεργάζεται επαρκώς τα συνεχιζόμενα κενά στην εφαρμογή των κανονισμών ή να εξηγεί τους λόγους πίσω από τους υψηλούς ρυθμούς απόρριψης των προϊόντων από την ΕΕ.

πηγ