Η ισραηλινή αντεπίθεση που «έσπασε» τα ιρανικά S-300 και ο ρόλος της ελληνικής εκπαίδευσης – Ποιες οι επιπτώσεις για την Ελλάδα

Το Ισραήλ φέρεται να απενεργοποίησε τα πολύτιμα ρωσικά συστήματα αεράμυνας του Ιράν S-300 στην τελευταία επίθεση, ανοίγοντας πιθανώς την πόρτα για περαιτέρω επιθέσεις στο ιρανικό έδαφος.

Σύμφωνα με πηγές που μίλησαν στη Wall Street Journal, τα πρόσφατα πλήγματα του Ισραήλ, που εκτελέστηκαν στις 26 Οκτωβρίου, είχαν στόχο τρία επιχειρησιακά συστήματα S-300 στο Ιράν, διαλύοντας ουσιαστικά έναν βασικό πυλώνα της αεροπορικής άμυνας της χώρας.

Αυτή η επιχείρηση ακολούθησε προηγούμενα χτυπήματα που είχαν ήδη εξαλείψει άλλες μονάδες S-300 του Ιράν. Η επίθεση, που αναφέρεται ως Επιχείρηση Ημέρες Μετάνοιας, έδειξε την ικανότητα του Ισραήλ να διεισδύσει και να διαταράξει το δίκτυο αεράμυνας του Ιράν με ελάχιστη αντίσταση, γράφει το eurasiantimes.com

Σχεδόν 100 πύραυλοι εκτοξεύτηκαν από ισραηλινά μαχητικά αεροσκάφη και οι ιρανικές δυνάμεις φέρεται να αναχαίτισαν «λίγους», από αυτούς, καταδεικνύοντας την ευπάθεια της αμυντικής υποδομής της Τεχεράνης.

Η ακρίβεια και η αποτελεσματικότητα αυτών των χτυπημάτων υπογραμμίζουν τις εκτεταμένες επιχειρήσεις πληροφοριών του Ισραήλ στο Ιράν, μια ικανότητα που έχει αποδειχθεί σε προηγούμενες επιθέσεις υψηλού προφίλ, συμπεριλαμβανομένης της δολοφονίας του πολιτικού αρχηγού της Χαμάς στην Τεχεράνη τον Αύγουστο και των επιθέσεων με στόχο το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.

Τι χτύπησε το Ισραήλ στο Ιράν
Το Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου (ISW), ένα think tank με έδρα τις ΗΠΑ, επιβεβαίωσε αυτές τις εκτιμήσεις, επιβεβαιώνοντας δε ότι το Ισραήλ έπληξε τρεις έως τέσσερις θέσεις αεράμυνας S-300, συμπεριλαμβανομένης μιας στο στρατηγικά σημαντικό Διεθνές Αεροδρόμιο Ιμάμ Χομεϊνί. Οι αναλυτές του ISW σημείωσαν περαιτέρω ότι ορισμένες από αυτές τις τοποθεσίες αεράμυνας προστατεύουν κρίσιμα ενεργειακά πλεονεκτήματα στις δυτικές και νοτιοδυτικές περιοχές του Ιράν.

Τοποθεσίες όπως το διυλιστήριο πετρελαίου Abadan, το ενεργειακό συγκρότημα και το λιμάνι Bandar Imam Khomeini και το κοίτασμα φυσικού αερίου Tang-eh Bijar φέρεται να δέχθηκαν επίθεση. Αυτό υπογραμμίζει την εστίαση του Ισραήλ στην αποδυνάμωση της στρατηγικής υποδομής του Ιράν.

Οι ειδικοί θεωρούν την επίθεση ως δυνητικά προληπτική, θέτοντας πιθανώς το υπόβαθρο για μελλοντικές, ευρύτερες επιθέσεις κατά των ιρανικών πόρων, συμπεριλαμβανομένων των πυρηνικών εγκαταστάσεων.

Ο Ali Vaez, Διευθυντής του Ιράν στη International Crisis Group, είπε στους NewYork Times, «Αυτό μοιάζει με ένα πιθανό προοίμιο για ένα πολύ πιο αποτελεσματικό χτύπημα κατά της υποδομής του Ιράν, ακόμη και πυρηνικών εγκαταστάσεων», προσθέτοντας ότι η περιορισμένη ικανότητα του Ιράν να αντικαταστήσει αμέσως αυτά τα αμυντικά συστήματα το αφήνει είναι αρκετά ευάλωτο σε επακόλουθες ισραηλινές επιχειρήσεις.

Πέρα από την απενεργοποίηση των συστημάτων αεράμυνας, το πρόσφατο χτύπημα φέρεται να στόχευσε επίσης βασικές εγκαταστάσεις παραγωγής πυραύλων που λειτουργούσαν από το Σώμα των Φρουρών της Επανάστασης του Ιράν, συμπεριλαμβανομένων των βάσεων Falagh, Shaid Ghadiri και Abdol Fath.

Επιπλέον, drones χρησιμοποιήθηκαν σε επιθέσεις στις στρατιωτικές τοποθεσίες Parchin και Parand του Ιράν. Τόσο οι Ισραηλινοί όσο και οι Ιρανοί αξιωματούχοι επιβεβαίωσαν αυτές τις επιθέσεις.

Σύστημα αεράμυνας S-300 του Ιράν
Με την κύρια αντιαεροπορική άμυνα του Ιράν φέρεται να διακυβεύεται, η πρόσφατη επιχείρηση του Ισραήλ έχει χαράξει μια στρατηγική οδό για πιθανές, πιο δυναμικές αεροπορικές επιδρομές, εκθέτοντας την Τεχεράνη σε αυξημένους κινδύνους για την ασφάλεια και οξεία αίσθηση ευπάθειας.

Αυτή η εξέλιξη τοποθετεί την άμυνα του Ιράν σε ένα σταυροδρόμι, αμφισβητώντας την ικανότητά του να θωρακίσει την κρίσιμη υποδομή του και εγείροντας ανησυχίες για την ικανότητά του να αποτρέπει μελλοντικές επιθέσεις.

Τα πολύτιμα συστήματα αεράμυνας S-300 ρωσικής κατασκευής του Ιράν είχαν σκοπό να οχυρώσουν τις στρατηγικές του τοποθεσίες και να ενισχύσουν την αμυντική του στάση. Το ταξίδι εξαγοράς ξεκίνησε το 2007 όταν η Τεχεράνη υπέγραψε συμβόλαιο 800 εκατομμυρίων δολαρίων με τη Μόσχα για την προμήθεια αυτών των προηγμένων αμυντικών συστημάτων.

Ωστόσο, η συμφωνία σταμάτησε το 2010 αφού το Κρεμλίνο πάγωσε τη σύμβαση λόγω των κυρώσεων των Ηνωμένων Εθνών στο Ιράν. Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ενέκρινε τελικά τους S-300 για παράδοση το 2015, λίγο πριν οριστικοποιηθεί η πυρηνική συμφωνία του Ιράν με τις έξι παγκόσμιες δυνάμεις.

Στόχος της Τεχεράνης ήταν να εξασφαλίσει τέσσερα συστήματα S-300, θεωρώντας τα απαραίτητα για την αντιστάθμιση των εξελιγμένων αμερικανικών μαχητικών αεροσκαφών και των συστημάτων αεράμυνας γειτονικών χωρών του Κόλπου.

Το προηγμένο σύστημα S-300, με το εκτεταμένο βεληνεκές παρακολούθησης και τις δυνατότητες στόχευσης μεγάλων αποστάσεων, αναμενόταν ευρέως ότι θα παρέχει στο Ιράν ένα τρομερό αμυντικό πλεονέκτημα.

Το 2015, η κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης του Κατάρ το υπογράμμισε αυτό, με το Al Jazeera να τονίζει την ικανότητα του συστήματος να παρακολουθεί και ενδεχομένως να αναχαιτίζει στόχους πολύ πέρα ​​από τα σύνορα του Ιράν. Μέχρι το 2016, το Ιράν επιβεβαίωσε την άφιξη του πρώτου του συστήματος S-300.

Κάθε συστοιχία S-300 περιλαμβάνει μια σύνθετη σειρά εξαρτημάτων, συμπεριλαμβανομένων πολλαπλών εκτοξευτών και συστημάτων διπλού ραντάρ, παρέχοντας πολυεπίπεδες αμυντικές δυνατότητες. Η Τεχεράνη απέκτησε το μοντέλο S-300PMU-2, μια από τις πιο προηγμένες εκδόσεις που είναι γνωστή στο ΝΑΤΟ ως SA-20B Gargoyle.

Από το 2015, το Ιράν έχει λάβει τέσσερα από αυτά τα εκσυγχρονισμένα συστήματα από τη Ρωσία. Αυτή η παραλλαγή, που παρουσιάστηκε το 1997, έχει βελτιωμένες δυνατότητες αντιβαλλιστικών πυραύλων. Ωστόσο, αυτά τα συστήματα δεν μπόρεσαν να εμποδίσουν την ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία.

Η «ελληνική εκπαίδευση»
Αυτό θα μπορούσε να οφείλεται στην εκτεταμένη εκπαίδευση και προετοιμασία της ισραηλινής αεροπορίας, της IAF, που στοχεύει ειδικά στην αντιμετώπιση προηγμένων συστημάτων αεράμυνας όπως το S-300. Μέσω της συμμετοχής σε πολυεθνικές ασκήσεις, η IAF έχει αποκτήσει πολύτιμες γνώσεις και πρακτική εμπειρία στην ενασχόληση με τα συστήματα S-300PMU-1, ιδιαίτερα αυτά που λειτουργούν από την Ελλάδα.

Οι αναφορές υποδηλώνουν ότι τα ιρανικά συστήματα ραντάρ «παραβιάστηκαν» κατά τις πρόσφατες αεροπορικές επιδρομές, προκαλώντας «πάγωμα των οθονών» τους. Αυτή η παραβίαση φέρεται να περιόρισε την ικανότητα του Ιράν να αναχαιτίσει στόχους, επιτρέποντας στην Ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία (IAF) να διεισδύσει στον ιρανικό εναέριο χώρο.

Σύμφωνα με την The Jerusalem Post, τα πλήγματα επηρέασαν το σύνολο της αεράμυνας του Ιράν, θέτοντας περαιτέρω σε κίνδυνο την επιχειρησιακή τους αποτελεσματικότητα.

Το σύστημα S-300 AD υπό έλεγχο
Παρά τις συνεχείς αναβαθμίσεις από την εισαγωγή του από τη Σοβιετική Ένωση στα τέλη της δεκαετίας του 1970, το S-300 έχει δείξει αυξανόμενα σημάδια παλαιότητας, ιδιαίτερα έναντι πιο προηγμένων εναέριων απειλών.

Το σύστημα S-300, που κάποτε θεωρούνταν ισχυρή ασπίδα έναντι εναέριων απειλών, έχει δει τους περιορισμούς του να εκτίθενται στις πρόσφατες συγκρούσεις, αφήνοντας την Τεχεράνη με μειωμένες αμυντικές δυνατότητες και αυξημένη ευαισθησία στις μελλοντικές ισραηλινές εναέριες επιχειρήσεις.

Ωστόσο, σε ένα αξιοσημείωτο περιστατικό το 2022, το σύστημα S-300 έγινε πρωτοσέλιδο όταν εκτόξευσε έναν πύραυλο εδάφους-αέρος σε αναχωρούντα ισραηλινά μαχητικά αεροσκάφη F-16 μετά την επίθεση τους σε ιρανικές θέσεις κοντά στο Masyaf της Συρίας. Ωστόσο, ο πύραυλος δεν κατάφερε να καταρρίψει το αεροσκάφος.

Η συνεχιζόμενη σύγκρουση στην Ουκρανία έχει αποκαλύψει περαιτέρω αυτές τις αδυναμίες, καθώς οι ουκρανικές δυνάμεις έχουν στοχεύσει και διαλύσει επιτυχώς όχι μόνο συστήματα S-300 αλλά και πιο εξελιγμένα ρωσικά συστήματα S-400.

F-35 εναντίον S-300
Και κάπου εδώ το ζήτημα αποκτάει και ελληνικό ενδιαφέρον. Το 2023, ο Διοικητής της 388ης Πτέρυγας Μάχης της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ, συνταγματάρχης Craig Andrle, σημείωσε ότι τα μαχητικά αεροσκάφη F-35 μερικές φορές δυσκολεύονταν να αναγνωρίσουν αποτελεσματικά το S-300, όπως αναφέρουν οι EurAsian Times.

Παρά τις πληροφορίες που έδειχναν την παρουσία του, τα μαχητικά αεροσκάφη F-35 stealth απέτυχαν να το αναγνωρίσουν ως S-300 επειδή λειτουργούσε με τρόπους άγνωστους στις αμερικανικές δυνάμεις.

Ο Andrle παρατήρησε: «Εξετάζουμε ένα Sa-20 [το όνομα του ΝΑΤΟ για το πυραυλικό σύστημα εδάφους-αέρος S-300]. Ξέρω ότι είναι Sa-20. Η Intel λέει ότι υπάρχει ένα Sa-20 εκεί, αλλά τώρα το τζετ μου δεν το αναγνωρίζει ως τέτοιο, επειδή αυτό το Sa-20 δυνητικά λειτουργεί σε λειτουργία εφεδρείας πολέμου που δεν έχουμε ξαναδεί».

Υπενθυμίζεται πως η Ελλάδα έχει ήδη συμφωνήσει με τις ΗΠΑ για μια μοίρα μαχητικών αεροσκαφών F-35, ενώ η Τουρκία διατηρεί συστήματα αεράμυνας, S-400. Ανεξαρτήτως αν παζαρεύει με τις ΗΠΑ την αγορά F-35 με αντάλλαγμα την απόσυρση των ρωσικών συστημάτων αεράμυνας.