«Σεμινάριο» για κουκούλωμα σκανδάλων και κατάργηση ισοβίων για καταχραστές δημοσίου

Δεν υπήρχε αμφιβολία ότι με την προσθήκη νέων μελών -κατ’ επιλογή της κυβέρνησης- στη Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή του Ποινικού Κώδικα οι αλλαγές θα είχαν συγκεκριμένο πρόσημο. Ομως, οι αλλαγές που αναρτήθηκαν στη διαβούλευση ξεπέρασαν κάθε… προσδοκία.

Ειδικά εκείνες που αφορούν την κακουργηματική απιστία, ευνοούν το ακαταδίωκτο σε μεγάλες υποθέσεις διαφθοράς και ξεπλύματος βρόμικου χρήματος, ενώ απαλλάσσουν άπαξ διά παντός τις τράπεζες στις υποθέσεις χορήγησης επισφαλών δανείων («θαλασσοδανείων»).

Εκτός μένει για άλλη μια φορά στην Ελλάδα (σε αντίθεση με όλες τις άλλες χώρες) η δυνατότητα έκτισης ποινής με προσφορά κοινωφελούς εργασίας.

Πολύ απλά, όποιος έχει χρήματα εξαγοράζει την ποινή του και όποιος δεν έχει, παραμένει στη φυλακή. Επιπλέον, η κυβέρνηση, στο όνομα καταπολέμησης της τρομοκρατίας, ενσωματώνει κάθε υποσημείωση μιας ευρωπαϊκής οδηγίας του 2017, η οποία συντάχτηκε εν θερμώ μετά την τυφλή τρομοκρατική επίθεση στο Μπατακλάν.

Οι περισσότερες αλλαγές προς το αυστηρότερο του Π.Κ. σχετίζονται με την τρομοκρατία και, βέβαια, με την πολύ διευρυμένη έννοια που δίνει η Ν.Δ. στο θέμα αυτό. Επανέρχονται οι διώξεις φρονηματικού χαρακτήρα, με αόριστο σε πολλές περιπτώσεις περιεχόμενο, για παράδειγμα πράξεις όπως ένα «ύποπτο» ταξίδι ή μια «ύποπτη» αναζήτηση στο Διαδίκτυο.

Πριν ακόμα δοκιμαστούν οι κώδικες, η κυβέρνηση τους χρησιμοποιεί ως εργαλεία αυθαιρεσιών και καταστολής, παραβιάζοντας την ασφάλεια δικαίου, ενώ ακόμα και τώρα, παρά τις ιδεοληπτικές αλλαγές και τις προεκλογικές κραυγές, είναι εμφανής η σιωπηρή παραδοχή ότι η γενική αποκλιμάκωση των ποινών και ο εξορθολογισμός πλήθους εγκλημάτων ήταν στην ορθή κατεύθυνση.

Διώξεις μόνο με έγκληση

Η «Εφ.Συν.» έχει παρουσιάσει τους κινδύνους που διατρέχουν υποθέσεις μείζονος σημασίας, κάποιες από τις οποίες βρίσκονται στο στάδιο της εκδίκασης (π.χ. Γηροκομείο, ΚΕΕΛΠΝΟ), δεδομένης της διάταξης 405 του Π.Κ. που προβλέπει την υποβολή έγκλησης για τις εκκρεμείς υποθέσεις. Η έγκληση ήταν και είναι η ποινική προϋπόθεση, για να κινηθεί μια δίωξη.

Ο πρόσφατα ψηφισμένος Κώδικας προβλέπει ότι, προκειμένου να κινηθεί ή να συνεχιστεί μια ποινική διαδικασία, απαιτείται το θύμα (π.χ. ένα ίδρυμα, ένας φορέας εποπτευόμενος από το Δημόσιο, ένας οργανισμός κ.λπ.) να υποβάλει έγκληση για κάθε πλημμέλημα που έχει διαπραχθεί σε βάρος του. Εξαίρεση αποτελούσαν τα κακουργήματα, τα οποία εξακολουθούν να διώκονται αυτεπάγγελτα.

Με τις αλλαγές που αναρτήθηκαν στη διαβούλευση, όλα γίνονται ένα και, είτε πρόκειται για κακούργημα είτε για πλημμέλημα, χρειάζεται έγκληση του κάθε θύματος -εξαιρείται αποκλειστικά ο στενός δημόσιος τομέας.

Παράδειγμα, αν η νέα διοίκηση του ΚΕΕΛΠΝΟ ή η νέα διοίκηση ενός ιδρύματος ή ενός φορέα ιδιωτικού δικαίου δεν κάνουν έγκληση, όλα τα κακουργήματα και τα πλημμελήματα που διέπραξαν στελέχη τους με πορίσματα και ογκώδεις δικογραφίες, μαγικά εξαφανίζονται!

Ποιο Δ.Σ. ποιας τράπεζας θα τολμήσει άραγε να κάνει έγκληση για «θαλασσοδάνεια» που χορήγησαν στελέχη τους; Πώς θα μπορέσει μια μειοψηφία μετόχων μιας ιδιωτικής εταιρείας να διεκδικήσει το δίκιο της, αν αντιληφθεί ότι η πλειοψηφία διαπράττει σοβαρά αδικήματα σε βάρος της εταιρείας, εφόσον αυτή η ίδια πλειοψηφία πρέπει να υποβάλει την έγκληση;

Η πλήρης κατάργηση της ανεξάρτητης Δικαιοσύνης, με ευθεία παρέμβαση του νομοθέτη, στερεί πλέον από τον εισαγγελικό λειτουργό τη δυνατότητα να κρίνει αν πρέπει ή όχι να ασκηθεί μία δίωξη.

Επιπλέον, όλα τα νεοδιορισμένα από την κυβέρνηση Δ.Σ. όλων των φορέων μπορούν τώρα να σταματήσουν ποινικές υποθέσεις με αδικήματα, όπως π.χ. απιστία κατ’ επάγγελμα, μια και παύει το αυτεπάγγελτο και η συνέχεια μιας ποινικής δίωξης.

Ενώ λοιπόν αρχικά η Ν.Δ. είχε διαμαρτυρηθεί έντονα για «κουκούλωμα» της διαφθοράς με τη μετατροπή αδικημάτων σε πλημμελήματα, τώρα έρχεται η νομοπαρασκευαστική επιτροπή με τη νέα σύνθεση να διευρύνει τη διάταξη αυτή και στα κακουργήματα!

Δεν είναι τυχαίο που και στην πρώτη εκδοχή του Κώδικα αλλά κυρίως τώρα η Ενωση Εισαγγελέων Ελλάδος εξέδωσε σφοδρότατη ανακοίνωση, η οποία αναφέρει: «Από τον συνδυασμό των άρθρων […] προκύπτει ότι η αξιόποινη πράξη της κακουργηματικής απιστίας διώκεται πλέον κατ’ έγκληση και όχι αυτεπαγγέλτως.

Η ΕΕΕ επισημαίνει τον κίνδυνο ατιμωρησίας, αλλά και διεθνούς έκθεσης της χώρας, καθώς δεκάδες υποθέσεις που βρίσκονται στο στάδιο της προκαταρκτικής εξέτασης, της ανάκρισης, αλλά και στην ακροαματική διαδικασία, κινδυνεύουν να ριφθούν στον κάλαθο των αχρήστων ως ποινικά μη αξιόλογες και η χώρα να εκτεθεί διεθνώς ως αναποτελεσματική στη δίωξη σοβαρότατων εγκλημάτων και ιδίως της διαφθοράς και του ξεπλύματος μαύρου χρήματος».

Κοινωφελής εργασία, ποινές

Παρά τις υποσχέσεις του υπουργείου Δικαιοσύνης ότι γρήγορα θα προχωρούσε το θέμα, η μετατροπή της ποινής σε παροχή κοινωφελούς εργασίας -που θεσπίστηκε στη χώρα μας από το 1991 και αποτελεί, όπως και στις περισσότερες χώρες του κόσμου, τον κύριο τρόπο εναλλακτικής ποινής αντί για τον εγκλεισμό και την αποκοινωνικοποίηση- παραπέμπεται στις ελληνικές καλένδες.

Ουδεμία αναφορά υπάρχει στις νέες διατάξεις. Το τραγελαφικό δε είναι ότι, ενώ το μέτρο έχει ανασταλεί επ’ αόριστον, προβλέπονται αλλαγές στο ύψος της κοινωφελούς εργασίας. Η παροχή κοινωφελούς εργασίας δεν είναι ένα χαριστικό μέτρο, αλλά μια παγκόσμια πρακτική, που έχει οδηγήσει σε θεαματικά αποτελέσματα.

Προβλέπεται αυστηρότερο χρονικό όριο για την απόλυση υπό τον όρο τής κατ’ οίκον έκτισης με ηλεκτρονική επιτήρηση, όταν πρόκειται για σωρευτικά συντρέχουσες ποινές. Το όριο μεταφέρεται στα 22 χρόνια, από τα 17 που ίσχυαν στον νέο, αλλά και στον παλιό Π.Κ.

Ακόμη και με ευεργετικό υπολογισμό, ο καταδικασμένος σε περισσότερες ποινές ισόβιας κάθειρξης θα πρέπει να παραμείνει στη φυλακή για 20 έτη αντί για 16 (στον παλιό κώδικα ήταν ακόμα λιγότερο). Για την… ανάγκη αυτής της αύξησης δεν υπάρχει καμία αιτιολογία.

Στον νόμο για τα βραχιολάκια (βλ. άρθρο Ε. Φυτράκη) φαίνεται ότι η κυβέρνηση για επικοινωνιακούς και μόνο λόγους, με αφορμή τις γνωστές υποθέσεις τρομοκρατίας, εισάγει μια εξαίρεση και μια γενικευμένη αυστηρότερη πρόβλεψη.

Ολοι οι νέοι κρατούμενοι θα αναγκαστούν τώρα να παραμείνουν στη φυλακή περισσότερο χρόνο, με ορατό τον κίνδυνο εκ νέου υπερπληθυσμού των φυλακών και αλλοίωσης των φιλελεύθερων χαρακτηριστικών που είχε αποκτήσει ο Ποινικός Κώδικας.

Με τον τρόπο αυτόν, άλλωστε, φαίνεται ότι θα αχρηστευτεί ένα χρήσιμο εργαλείο αποσυμφόρησης των φυλακών, όπως είναι η ηλεκτρονική επιτήρηση.

Είμαστε όλοι «τρομοκράτες»

● Απειλείται ποινή τουλάχιστον τριών ετών για την παροχή οποιασδήποτε υποστήριξης, οικονομικής ή με άλλα μέσα, σε εγκληματική οργάνωση ή ακόμη και απλών οδηγιών, πληροφοριών ή κατευθύνσεων που διευκολύνουν την τέλεση των εγκληματικών δραστηριοτήτων της οργάνωσης.

Με τον τρόπο αυτόν, ανεξάρτητα από το βάρος αυτής της συνεισφοράς στην εγκληματική οργάνωση, ο δράστης θα οδηγείται σε εκτιόμενη, σε κάθε περίπτωση, ποινή, κάτι που αντίκειται στην αρχή της αναλογικότητας.

Σήμερα, προβλεπόταν ποινή έως τρία έτη και ο δικαστής, στο πλαίσιο της κρίσης για τη χορήγηση της αναστολής, θα μπορούσε να εκτιμήσει αν υπάρχει ανάγκη να μη χορηγηθεί η αναστολή.

● Εισάγεται ένα νέο βασικό έγκλημα τρομοκρατίας, ένας νέος τρομονόμος. Γίνεται χρήση απολύτως αόριστων εννοιών, όπως «έγκλημα γενικής διακινδύνευσης», προκειμένου να περιγραφεί ένα έγκλημα που πρέπει να τελείται έστω σε κάποιο βαθμό, ώστε να προκύπτει τρομοκρατική δραστηριότητα.

Παράλληλα, κάθε «έγκλημα κατά της δημόσιας τάξης», όπως είναι ακόμη και η «διέγερση σε ανυπακοή», η «πρόκληση για την τέλεση εγκλήματος», η «διατάραξη της κοινής ειρήνης», η «απειλή διάπραξης εγκλημάτων», η «διασπορά ψευδών ειδήσεων» ή η «προσβολή συμβόλων ή τόπων ιδιαίτερης εθνικής ή θρησκευτικής σημασίας», μπορεί τελούμενο με τον τρόπο και τον σκοπό που περιγράφεται στο άρθρο 187Α να στοιχειοθετήσει έγκλημα τρομοκρατίας.

● Δεν πρέπει να ξεχνάει κανείς ότι ο τρόπος και ο σκοπός τέλεσης του εγκλήματος του άρθρου 187Α είναι ήδη αρκετά αξιολογικοί και συνεπώς τα εγκλήματα που τελούνται υπό αυτό το πλαίσιο και η σοβαρότητα αυτών έθεταν ορισμένο εγγυητικό όριο στην ύπαρξη εγκλήματος τρομοκρατίας.

Επιλέγεται να ενσωματωθεί μία ευρωπαϊκή οδηγία με τρόπο που οδηγεί σε ισχυρό κίνδυνο αυθαιρεσιών και επεμβάσεων στη ζωή των πολιτών και μόνο με την εκδήλωση του φρονήματός τους, χωρίς να έχουν τελέσει την παραμικρή πράξη που θα ήταν επικίνδυνη ή βλαπτική για τα έννομα αγαθά («ουδέτερες πράξεις»).

«Νόμος και τάξη» παντού

Ειδικότερα, τυποποιείται ως έγκλημα η απλή λήψη εκπαίδευσης ή το κατέβασμα επιμορφωτικού υλικού από το Διαδίκτυο με σκοπό την τέλεση ή –ακόμη πιο αόριστα– τη «συμβολή» στην τέλεση ενός από τα εγκλήματα που ορίζονται πια ως εγκλήματα τρομοκρατίας (δηλ. κάθε έγκλημα «γενικής διακινδύνευσης» ή κατά της δημόσιας τάξης).

Προβλέπεται ως ποινικό αδίκημα η πραγματοποίηση ή η διευκόλυνση ταξιδιού με σκοπό την τέλεση ή τη συμβολή στην τέλεση τρομοκρατικού εγκλήματος ή με σκοπό τη «συμμετοχή σε εγκληματικές δραστηριότητες τρομοκρατικής ομάδας» ή με σκοπό την προσφορά ή την παρακολούθηση εκπαίδευσης για τέλεση τρομοκρατικών πράξεων.

Εξάλλου, η δημόσια απειλή τέλεσης τρομοκρατικής πράξης, παρότι με τον νέο Π.Κ. είχε σοβαρά οριοθετηθεί σε σχέση με το παρελθόν, αφού θα έπρεπε να έχει ορισμένο, σοβαρό, διαγνώσιμο κοινωνικό αντίκτυπο, «εκθέτοντας σε κίνδυνο τη δημόσια τάξη», και παρότι είχε τοποθετηθεί σε ορθολογική από άποψη ποινής βάση, αυξάνεται και μπορεί να οδηγήσει σε έως και 5 έτη φυλάκιση.

● Μετατρέπεται σε κακούργημα η κατοχή εκρηκτικών υλών ή εκρηκτικών βομβών, από τις οποίες μπορεί να προκληθεί κίνδυνος για άνθρωπο, όταν τελείται στο πλαίσιο διατάραξης της κοινής ειρήνης. Η Ν.Δ. έχει από την αρχή προσπαθήσει να προκαλέσει σύγχυση στη δημόσια συζήτηση.

Η νέα διάταξη (παρ. 1, άρθρο 272 Π.Κ.) αφορά όχι τη χρήση, αλλά την κατοχή αυτών των υλών και βομβών. Η χρήση αυτών ανάλογα με τις περιστάσεις πρόκλησης της έκρηξης είχε ιδιαίτερα αυξημένη ποινική αντιμετώπιση.

Το πόσο ιδεοληπτική είναι η τωρινή προσέγγιση αποδεικνύεται από το γεγονός ότι αρκεί η κατοχή τους στο πλαίσιο διατάραξης κοινής ειρήνης και όχι η χρήση τους κατά τη διάρκεια αυτής, σε αντίθεση με την κατοχή άλλων επικίνδυνων μέσων, όπως ένα όπλο, που δεν τυγχάνουν της ίδιας αντιμετώπισης.

● Προστίθεται ως επιβαρυντική περίσταση στο έγκλημα της κλοπής η τέλεσή της με διάρρηξη από δύο ή περισσότερους που είχαν οργανωθεί με σκοπό την τέλεση κλοπών με διάρρηξη.

Συνεπώς, η τέλεση κλοπής με διάρρηξη, δηλαδή με παραβίαση κλειστού χώρου, από έναν είναι πλημμέλημα, αλλά η τέλεση της ίδιας πράξης από δύο που έχουν οργανωθεί με σκοπό την τέλεση τέτοιων κλοπών κακούργημα!